Του Νίκου Βεργόπουλου,
διευθυντή
του Ελληνικού
Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού
Όταν αναφερόμαστε στον χαλκό , μέχρι σήμερα σκεφτόμαστε ένα αρχαίο υλικό που οι μόνες του εφαρμογές είναι κυρίως σε σωληνώσεις και καλώδια.
Σύγχρονες έρευνες όμως, που εκπονήθηκαν από διεθνή επιστημονικά κέντρα με πρωτοβουλία τον Διεθνή Οργανισμό Χαλκού (ICA), τεκμηριώνουν ένα ακόμη σημαντικό, γνωστό και στην αρχαιότητα, πλεονέκτημα του χαλκού. Την αντιμικροβιακή του ιδιότητα. Χρειάσθηκαν τέσσερις χιλιετίες για να κατανοήσουμε την χρησιμότητα και την σημαντικότητα του χαλκού στην καταπολέμηση των βακτηριδιακών μολύνσεων, αφού από το 2000 π.Χ. οι Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν για την αποστείρωση του νερού, ενώ το 500 π.Χ. οι Αρχαίοι Έλληνες επούλωναν τις μολύνσεις των τραυμάτων με ορείχαλκο.
Αν αναλογισθεί κανείς ότι σήμερα στην Αμερική έχουμε κάθε μέρα 250 θανάτους και περίπου τους μισούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, από τις λεγόμενες ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, αντιλαμβάνεται τον σπουδαίο ρόλο που μπορεί να παίξει ο χαλκός στην πρόληψη και την υγειονομική περίθαλψη.
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού, στα πλαίσια των δραστηριοτήτων του και με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις των ερευνών γύρω από τις αντιμικροβιακές ιδιότητες του χαλκού, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Χαλκού (ECI ), τον διεθνή Οργανισμό Χαλκού (ICA) και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας, διοργάνωσε το 1ο παγκόσμιο συνέδριο με θέμα «Χαλκός και Δημόσια Υγεία» τον περασμένο Νοέμβριο στην Αθήνα.
Διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι επιστήμονες, (Το Ελληνικό panel πλαισίωσαν ο κύριος Στ. Γερουλάνος καθηγητής χειρουργικής του Ωνασείου καρδιολογικού κέντρου, και η κυρία Ελ. Γιαμαρέλλου καθηγήτρια παθολογίας-Λοιμοξιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών) οι οποίοι πήραν μέρος στις εργασίες του 1ου Παγκοσμίου Συνεδρίου, πιστοποίησαν ότι ο χαλκός αποτελεί ένα αξιόπιστο και σημαντικό όπλο για την καταπολέμηση των μικροβίων, την στιγμή που τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι ο χαλκός και κράματα του με περιεκτικότητα πάνω από 65% σε χαλκό, έχουν την ιδιότητα να σκοτώνουν τα βακτήρια , τους μύκητες και παθογόνους ιούς μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες, ενώ αντίθετα σε επιφάνειες ανοξείδωτου χάλυβα ή πλαστικών, τα ίδια μικρόβια επιβιώνουν για μέρες ολόκληρες.
Η σύγκριση των ιδιοτήτων του χαλκού με αυτά τα υλικά, αποδεικνύει την αναγκαιότητα χρήσης του σε επιφάνειες με τις οποίες έρχονται σε επαφή ασθενείς και επισκέπτες των νοσοκομειακών ιδρυμάτων και ιδιαίτερα σε τμήματα όπως οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, χειρουργεία δωμάτια ασθενών, αλλά και κατ’επέκταση σε όλους τους χώρους όπου η ανθρώπινη δια χειρός επαφή με επιφάνειες είναι συχνότερη. Τέτοιοι χώροι μπορεί να είναι, χώροι εστιάσεως παιδικών σταθμών, οίκοι ευγηρίας, fast food, ξενοδοχεία κ.λ.π.
Μετά το Διεθνές Συνέδριο ακολούθησε η πραγματοποίηση Διεθνούς Φόρουμ, με διοργανωτή και πάλι το Ε.Ι.Α.Χ., όπου επιφανείς επιστήμονες από τον κατασκευαστικό κλάδο, αναφέρθηκαν στις εφαρμογές του χαλκού στο νοσοκομειακό εξοπλισμό και τα πλεονεκτήματα από την χρήση του στην κατασκευή των νοσηλευτικών ιδρυμάτων .
Πιο συγκεκριμένα ο Mr Mark Tur, διευθυντής παραγωγής, CDA Η.Β. ανέφερε ότι, όσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητα μεταλλικών επιφανειών σε χαλκό τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα της αντιμικροβιακής του δράσης. Την στιγμή που το μικροβιακό φορτίο συνδέεται με επιφάνειες που αγγίζουμε συχνά, τα σημεία-στόχος είναι οι επιφάνειες επαφής όπως είναι τα τραπεζάκια των κρεβατιών, τα φορητά τραπεζάκια, τα πόμολα, τα χερούλια, οι βρύσες ζεστού/κρύου νερού, οι κλειδαριές, οι λεκάνες της τουαλέτας, οι επιφάνειες των ουροδοχείων, το στατό ορού, οι διακόπτες για τα φώτα, οι πρίζες, δηλαδή όλα τα καθημερινά αντικείμενα που (συνήθως) κατασκευάζονται από κράματα χαλκού.
Στα πλαίσια κτιριακού σχεδιασμού η Dr Ann Noble, Σύμβουλος Σχεδιασμού Πελατών του Βασιλικού Ινστιτούτου Βρετανών Αρχιτεκτόνων, με εξειδίκευση στον εσωτερικό εξοπλισμό νοσοκομείων, τόνισε πως «η διαχείριση του αέρα, η παροχή νερού, η αποθήκευση και η αποχέτευση είναι όλα πολύ σημαντικά στοιχεία. Θα πρέπει να επιλέγεται επίπλωση και εξαρτήματα που είναι εύκολα στον καθαρισμό, αποφεύγοντας τα σημεία που μπορούν να αποτελέσουν εστίες μικροβίων». Και συμπλήρωσε πως «για να επιτευχθούν τα οφέλη του χαλκού στα νοσοκομεία και τα υγειονομικά κτίρια, είναι πολύ σημαντικό να ενημερωθούν για αυτά οι πελάτες, οι μελετητές, οι εργολάβοι και οι χρήστες. Είναι πολύ σημαντικό να παράγονται χάλκινα εξαρτήματα όπως βρύσες, φορητά τραπεζάκια, χερούλια κλπ, τα οποία να είναι ελκυστικά και συμβατά με το μοντέρνο σχεδιασμό εσωτερικών χώρων».
Ευεργετική όμως είναι η χρήση του χαλκού και στις μεγάλες μονάδες κλιματισμού αλλά και τις σωληνώσεις νερού. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας του Ολλανδικού Ερευνητικού Ιδρύματος Ποιότητας νερού (KIWA) , βρέθηκε ότι η συγκέντρωση βακτηριδίων της νόσου των λεγεωνάριων στο νερό, που μεταφέρθηκε μέσα από τους σωλήνες χαλκού, ήταν 10 φορές λιγότερη από ότι σε διάφορους πλαστικούς σωλήνες. Επομένως οι αντιμικροβιακές ιδιότητας του χαλκού βρίσκουν άμεση εφαρμογή και στις σωληνώσεις πόσιμου νερού, όπου η σημαντική μείωση της τιμής του χαλκού το τελευταίο διάστημα άλλαξε και τα κοστολογικά δεδομένα στον τομέα αυτό. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι για μια εγκατάσταση ύδρευσης-θέρμανσης για 100 τμ κατοικίας στοιχίζει με χάλκινους σωλήνες 316,59 ευρώ ενώ με πολυστρωματικούς (πλαστικό-αλουμίνιο-πλαστικό) 336,34 ευρώ.
Η οικονομία όμως που επιτυγχάνεται χρησιμοποιώντας σωληνώσεις από χαλκό, για κάλυψη δικτύων ύδρευσης, θέρμανσης, φυσικού αερίου, κλιματισμού, δεν σταματούν εδώ.
Η αξιοπιστία, η αντοχή στον χρόνο, η μηδενική δαπάνη συντήρησης, η ταχύτητα εκτέλεσης ενός δικτύου από χαλκό, αλλά και η επίτευξη μεγαλύτερης απόδοσης ενός δικτύου, χρησιμοποιώντας λιγότερα μέτρα χαλκού έναντι άλλων υλικών, καθώς και η δυνατότητα κάλυψης όλων των ανωτέρω δικτύων (θέρμανση, ύδρευση, κλιματισμός, φυσικό αέριο) με χαλκό, προσφέρουν μοναδική οικονομία στον τελικό χρήστη.
Σε όλα τα ανωτέρω πλεονεκτήματα θα πρέπει να προσθέσουμε και την ιδιότητα του χαλκού να ανακυκλώνεται 100% χωρίς να χάνει καμία από τις ευεργετικές του ιδιότητες σε όλο το φάσμα των εφαρμογών του (αρχιτεκτονική, αυτοκινητοβιομηχανία, ηλεκτρονική, σύγχρονη βιομηχανία, τηλεπικοινωνίες).
Το 40% της ποσότητας του χαλκού που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη προέρχεται από ανακύκλωση. Στην Ασία το ποσοστό αυτό φθάνει το 38% , στη Βόρειο Αμερική φθάνει το 32% και στον υπόλοιπο κόσμο μόνο το 16%. Η δυνατότητα ανακύκλωσης του χαλκού έχει σαν αποτέλεσμα τη εξοικονόμηση ενέργειας μέχρι και 85%. Από τα ποσοστά αυτά φαίνεται η σημαντική συμβολή του χαλκού στον περιορισμό της εξάντλησης των φυσικών πηγών ενέργειας και την μείωση της παραγωγής απορριμμάτων.
Συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο χαλκός είναι ένα μέταλλο με μοναδικό συνδυασμό ιδιοτήτων. Η συμβολή του στο περιβάλλον και στην αειφόρο ανάπτυξη μέσα από τις χρήσεις του στις ήπιες μορφές ενέργειας, η πλήρης ανακυκλωσιμότητά του και η σημαντική συμβολή του στον τομέα υγείας, τον καθιστούν υλικό απαραίτητο για την κάλυψη των αναγκών της σημερινής μας κοινωνίας και το μοναδικό υλικό που μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των ημερών μας.
