Του Γιάννη Εμ. Χατζηκωνσταντίνου, Δημοσιογράφου
Οι συντάξεις από το 2010 μέχρι και σήμερα έχουν υποστεί μειώσεις λόγω κυρίως του «μνημονιακού δικαίου». Όλες οι κυβερνήσεις της χώρας από το 2010, εφήρμοσαν το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση των μισθών και συντάξεων στα πλαίσια της ευρωπαϊκής οικονομικής ολοκλήρωσης και της λιτότητας που επιβλήθηκε στη χώρα.
Ο τρόπος με τον οποίο πέρασε η εξουσία από την Εθνική Κυβέρνηση της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα ήταν και συνεχίζει να είναι προκλητικός. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, έρμαιες των καταστάσεων που δημιούργησε η τεχνητή κρίση του 2009 -2010 υπέκυψαν στα κελεύσματα της Τρόικα.
Η διαδοχή των κυβερνήσεων, ώστε να μην υπάρχει καθυστέρηση των επιβεβλημένων σκληρών οικονομικών μέτρων στις πλάτες του ελληνικού Λαού, έγινε με «χειρουργικό» τρόπο. Όλα τα αστικά κόμματα ή σχεδόν όλα «ενεπλάκησαν» στους κυβερνητικούς σχηματισμούς έτσι ώστε η μια κυβέρνηση να παίρνει την σκυτάλη από την προηγούμενη χωρίς να διορθώνει τα σκληρά οικονομικά μέτρα της προηγούμενης, υιοθετώντας τα στην πραγματικότητα και θεσπίζοντας νέα σκληρά μέτρα που της υπεδείκνυε η Τρόικα. Έτσι, σε διάστημα επτά ετών, θεσπίστηκαν μέτρα που εξαθλίωσαν τους συνταξιούχους σε βαθμό που τους κατέστησαν ανήμπορους να διαβιώνουν με τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια…
Οι προηγούμενες κυβερνήσεις άρχισαν το «χορό» των περικοπών των συντάξεων ξεκινώντας από τις υψηλότερες και μεσαίες και σταδιακά από τις μεσαίες και κατώτερες. Η τωρινή κυβέρνηση βαρύνεται εξίσου, γιατί παρ’ όλες τις δεσμεύσεις για κατάργηση των περικοπών και την επαναφορά των συντάξεων στην προ του 2010 εποχή, αθέτησε τις υποσχέσεις της και στην πορεία όχι μόνο υιοθέτησε όλες τις περικοπές του διαστήματος 2010 – 2015, αλλά αναγκάστηκε, εξίσου, να θεσμοθετήσει επιπλέον σκληρές περικοπές που οι μεγαλύτερες θα ισχύσουν σε μελλοντικό χρόνο από το 2019 με τη μέθοδο της προσωπικής διαφοράς.
Έτσι, λοιπόν, και η σημερινή κυβέρνηση «κατηγορείται» από τους συνταξιούχους για το σύνολο των περικοπών των συντάξεων και των τριών μνημονίων (των δύο πρώτων με την υιοθέτηση των μέτρων) από το 2010 μέχρι το 2019.
Οι συνταξιούχοι καταλαβαίνουν σήμερα περισσότερα από ότι χθες και δεν ξεγελιούνται πλέον εύκολα. Τιμώρησαν τα κόμματα των μνημονιακών χρόνων 2010-2015 αφήνοντας άλλα κόμματα εκτός βουλής και άλλα σε ποσοστά πάρα πολύ μικρά σε σχέση με τα πολύ υψηλά που είχαν την προ-μνημονίου εποχή.
Είναι βέβαιο ότι ανάλογη στάση θα κρατήσουν οι συνταξιούχοι και με την τωρινή κυβέρνηση και ενδεχομένως η στάση τους να είναι ακόμη πιο σκληρή, διότι η σημερινή κυβέρνηση εκλέχτηκε με αυξημένες προσδοκίες από το λαό. Όποιος συνταξιούχος ήλπιζε ότι θα σταματήσουν οι σκληρές συνέπειες των μνημονικών νόμων, έχασε και τις τελευταίες του ελπίδες και περιμένει με την πλάτη στον τοίχο τις νέες περικοπές των συντάξεων το 2019 και τη μείωση του αφορολόγητου από το 2020.
Οι νόμοι που αφορούν τις περικοπές των συντάξεων από το 2010 μέχρι σήμερα είναι πολλοί, έχοντας κοινό σημείο αναφοράς ότι λειτουργούν εις βάρος των συνταξιούχων και διαδέχονται ο ένας τον άλλο με συμπληρωματικά και καταστροφικά μέτρα για τις συντάξεις.
Ειδικότερα:
1. Με το ν. 3845/10 περικόπτονται τα δώρα, δηλαδή η 13η και 14η σύνταξη. Υποκαθίστανται με επιδόματα, 800 συνολικά ευρώ, με εξαιρέσεις. Τα επιδόματα αυτά έμελλε να καταργηθούν πλήρως, τρία χρόνια αργότερα.
2. Με τους ν. 3863/10 και 3865/10 άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, φέρνοντας κλιμακωτές μειώσεις από το 2015. Στο στόχαστρο μπήκαν οι κύριες άλλα και οι επικουρικές συντάξεις.
3. Οι ν. 3986/11 και 4002/11 επιβάλλουν μειώσεις σε συνταξιούχους κάτω των 60 ετών 6%. Για κύριες συντάξεις μεγαλύτερες από 1700 που φτάνουν το 10% για κύριες συντάξεις υψηλότερες των 3.000 ευρώ. Η μείωση είναι μεγαλύτερη καθώς επιβάλλεται επί του συνολικού ποσού και όχι επί του τμήματος που υπερβάλει το όριο των 1700 ευρώ.
4. Επιβάλλεται Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων με αναδρομική ισχύ από το 2010. Αφορά τις κύριες συντάξεις, με κλιμακωτές μειώσεις 3% για ποσά άνω των 1.400 ευρώ έως 13% για συντάξεις άνω των 3.500 ευρώ. Επίσης, προέβλεπε μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, κλιμακωτά, από 3% για ποσά άνω των 300 έως 10% για επικουρικές συντάξεις άνω των 650.
5. Ο ν. 4024/11 φέρνει περαιτέρω μειώσεις για τους νέους συνταξιούχους. Οι συνταξιούχοι κάτω των 55 ετών υπέστησαν περικοπή 40% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1000 ευρώ. Οι συνταξιούχοι κάτω των 60 ετών υπέστησαν μείωση 20% επί της κύριας σύνταξης για ποσά άνω των 1200 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές συντάξεις για τους συνταξιούχους του ETEAΜ επιβάλλεται μείωση 30% για ποσά άνω των 150 ευρώ. Για τα υπόλοιπα επικουρικά του ιδιωτικού τομέα, οι μειώσεις ήταν 15%, ενώ για τους δημοσίους υπαλλήλους υπήρξε μείωση της δεύτερης επικουρικής κατά 20%.
6. Με το ν. 4051/12 επιβάλλονται νέες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος είχε αναδρομική ισχύ από τον Ιανουάριο του 2012. Μειώνονται 12% οι κύριες συντάξεις άνω των 1300 ευρώ. Σε ότι αφορά τις επικουρικές, συντάξεις κάτω των 250 ευρώ αυτές μειώθηκαν κατά 10%. Για ποσά από 251 έως 300 ευρώ η μείωση ήταν 15% και για ποσά άνω των 300 ευρώ η μείωση ήταν 20%.
7. Ο ν. 4093/12 φέρνει μειώσεις τόσο σε κύριες όσο και σε επικουρικές συντάξεις. Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2013. Αυτήν τη φορά η μείωση υπολογίστηκε επί του συνόλου του εισοδήματος του συνταξιούχου από κύρια και επικουρικές συντάξεις. Τα ποσά από 1.000 – 1.500 ευρώ υπέστησαν μείωση 5%, 1.500 – 2.000 μείωση 10%, από 2.000-3.000 μείωση 15% και ποσά από 3.000 ευρώ και άνω μείωση 20%. Επίσης, καταργήθηκαν οριστικά τα επιδόματα δώρων στις κύριες και τα δώρα στις επικουρικές.
8. Εφαρμόζεται διάταξη του ν. 4254/12 που προέβλεπε τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις του ΕΤΕΑ. Όσοι είχαν ενταχθεί τότε στο υπερεπικουρικό ταμείο υπέστησαν οριζόντιες μειώσεις της τάξης του 5,2%.
9. Με το ν. 4336/2015 επήλθε σημαντική μείωση σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, μέσω της αύξησης των εισφορών υπέρ ΕΟΠΥΥ στις κύριες συντάξεις από 4% σε 6% και της επιβολής εισφοράς 6% για πρώτη φορά στις επικουρικές.
10. Σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ από 1-1-2016 μέχρι 31-12-2019 και ολική κατάργηση από 1-1-2020 αφαιρώντας εισόδημα 900 εκατομμύρια ευρώ από 370.000 χαμηλοσυνταξιούχους και μέλη ορφανικών οικογενειών, που έπαιρναν μια χαμηλή σύνταξη.
11. Μειώσεις στα εφάπαξ για τα έτη ασφάλισης μέχρι 31/12/2013 κατά 15% τουλάχιστον με το νέο τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ. Για τα έτη ασφάλισης από 1/1/2014 έχουμε άτοκη επιστροφή εισφορών.
12. Μείωση του αφορολόγητου από 9.545 ευρώ σε 8.636 ευρώ που επιβάρυνε το μισθωτό και το συνταξιούχο κατά 200 ευρώ ετησίως και περαιτέρω μείωση στα 5.681 ευρώ από 1-1-2020 σύμφωνα με το άρ. 10 του ν. 4442/2017.
13. Επανυπολογισμός των επικουρικών συντάξεων από 1/6/2016 και περικοπές σε συνταξιούχους με άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης στα 1.170 ευρώ καθαρά (1.300ευρώ μικτά).
14. Αύξηση του κόστους εξαγοράς των πλασματικών ετών από 1-1-2017 και στους δημόσιους υπάλληλους. Συγκεκριμένα το ποσοστό εισφοράς από 6,67% επί των συντάξιμων αποδοχών, που ήταν μέχρι 31-12-2016, για αιτήσεις εξαγοράς που υποβάλλονται από 1-1-2017 διαμορφώνεται ως εξής:
για το 2017: 10%, για το 2018: 13,34%, για το 2019: 16,67% και από το 2020: 20%.
(καταβάλλεται από τον ασφαλισμένο συνολικά η εισφορά ασφαλισμένου και εργοδότη, που ισχύει στον ιδιωτικό τομέα.)
15. Μείωση της κατώτατης σύνταξης του πρώην ΙΚΑ από 486 ευρώ σε 392,7 ευρώ. (Αφορά και υπαλλήλους που εργάζονται στο Δημόσιο και είχαν επιλέξει τις συνταξιοδοτικές διατάξεις του ΙΚΑ).
16. Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για την επικουρική σύνταξη (ETEA) κατά 1 ποσοστιαία μονάδα συνολικά (από 3% για ασφαλισμένο και 3% για εργοδότη, σε 3,5% για ασφαλισμένο και 3,5% για εργοδότη).
17. Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για το μέρισμα του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων (Μ.Τ.Π.Υ) σε 4,5% από 4%, με αναδρομική ισχύ από 1-1-2017.
18. Με το ν. 4387/2016, γνωστό και ως νόμο Κατρούγκαλου, οι νέοι συνταξιούχοι, που θα υποβάλλουν αίτηση από 13-5-2017, έχουν μείωση μέχρι 25% λόγω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων. Συγκεκριμένα ένας εκπαιδευτικός που θα αποχωρήσει 31-12-2018 με 35 έτη ασφάλισης η κύρια σύνταξη δεν θα ξεπερνά τα 820 ευρώ καθαρά αντί των 992 ευρώ που ήταν με το προηγούμενο καθεστώς με όλες τις μνημονιακές κρατήσεις που επιβάλλονταν (μείωση 21%, η οποία θα γίνει μεγαλύτερη από 1-1-2020 με την περαιτέρω μείωση του αφορολόγητου).
19. Με τον ίδιο ν. 4387/2016 οι συντάξεις χηρείας που εκδίδονται μετά την 13-5-2016, πέραν των ηλικιακών ορίων που για πρώτη φορά τίθενται για τη λήψη της σύνταξης από τους επιζώντες συζύγους (αν είναι 55 ετών και άνω θα παίρνουν κανονικά τη σύνταξη χηρείας, αν είναι 52 έως 55 ετών θα εισπράττουν τη σύνταξη για μια τριετία και θα επαναχορηγείται η σύνταξη στα 67 και αν είναι κάτω των 52 ετών θα χορηγείται η σύνταξη μόνο για 3 έτη και μετά θα διακόπτεται οριστικά) μειώνονται και το ποσοστό αναπλήρωσης από 70% της σύνταξης του θανόντος, που ήταν με την προηγούμενη νομοθεσία σε 50% και αν εργάζεται ή αυτοαπασχολείται σε 25% μετά την τριετία.
20. Μειώσεις από 1/1/2016 στα μερίσματα του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών υπαλλήλων μεσοσταθμικά κατά 35% και επιβολή ρήτρας βιωσιμότητας στο Ταμείο. Το μέρισμα του ΜΤΠΥ έγινε φιλοδώρημα αφού με 32 χρόνια ασφάλισης το μηνιαίο μέρισμα είναι κάτω των 100 ευρώ. Ακόμη μπαίνουν ηλικιακά όρια και στις συντάξεις χηρείας του Ταμείου για τους επιζώντες συζύγους όπως και για την κύρια σύνταξη.
21. Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτεται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων. Με τον προηγούμενο συνταξιοδοτικό ν. 3865/2010, οι άνω των 55 ετών συνταξιούχοι αν εργάζονταν είχαν μείωση 70% στην κύρια σύνταξή τους μόνο για το ποσό που ξεπερνούσε τα 991 ευρώ.
22. Για όσους συνταξιοδοτούνται με βάση τις διατάξεις του ν. 4387/2016 η οικογενειακή παροχή δεν συγκαταβάλλεται με τη σύνταξη σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις όπως ίσχυαν μέχρι την ψήφιση του ν. 4387/2016 αλλά καταβάλλεται σύμφωνα με το ν.4093/2012 και καθορίζεται ανάλογα με το συνολικό οικογενειακό εισόδημα και τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων.
23. Οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις των παλιών συνταξιούχων, όσων συνταξιοδοτήθηκαν μέχρι 12-5-2016 επαναυπολογίζονται σύμφωνα με το ν. 4387/2016 για να εξισωθούν προς τα κάτω με αυτούς που συνταξιοδοτούνται μετά την 13-5-2016. Από 1-1-2019 θα υπάρξει μείωση έως 18% των καταβαλλόμενων συντάξεων των παλιών συνταξιούχων. Καταβαλλόμενη σήμερα κύρια σύνταξη παλιού συνταξιούχου 1080 ευρώ με 35 έτη υπηρεσίας, θα έχει μείωση περίπου 160-170 ευρώ, που θα γίνει μεγαλύτερη από 1-1-2020 με τη μείωση του αφορολόγητου.
Η επιπλέον του 18% μείωση θα συνεχίσει να καταβάλλεται ως προσωπική διαφορά για να περικοπεί σε κάποια άλλη ενδεχόμενη μείωση.
24. Για τους παλιούς συνταξιούχους που συγκαταβάλλεται με τη σύνταξή τους το επίδομα συζύγου των 35 ευρώ, το επίδομα αυτό περικόπτεται από 1-1-2019.
