Του Βασίλειου Γιωτόπουλου.
Διευθυντή Πωλήσεων Ελλάδος ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ Α.Ε – Τομέα χαλκού. Πρόεδρος ΕΝ.Ε.ΕΠΙ.Θ.Ε.
Αφορμή να μοιραστώ αυτές τις σκέψεις μου μαζί σας, είναι οι ατέρμονες συζητήσεις με φίλους και συνεργάτες, που ήρθαν πάλι στην επικαιρότητα εν μέσω πανδημίας Κορωνοϊού και την απόφαση της κυβέρνησης να παρατείνει την εξόφληση των μεταχρονολογημένων επιταγών κατά 75 ημέρες, δηλ. αν θα πρέπει επιτέλους να καταργηθούν η όχι οι μεταχρονολογημένες επιταγές.
Θυμάμαι από τα μέσα της 10/ετίας του ’80, που πρωτοξεκίνησα να δουλεύω με αντιπροσωπίες τροφίμων στην Πελοπόννησο, μετά την διανομή των προϊόντων στους πελάτες, το άγχος μου ήταν να πάρω την επιταγή εξόφλησης της προηγούμενης παράδοσης. Κατά κανόνα τις παίρναμε και τις θεωρούσαμε «χρήμα». Όταν δεν πληρώνονταν η επιταγή, συνήθως με συνεννόηση και αμοιβαίες υποχωρήσεις ξεπερνιούνταν οι δυσκολίες, μην ξεχνάμε ζούσαμε χρυσές εποχές τότε και ξεχνούσαμε εύκολα…
Από την 10ετια του ’90, άρχισε η «μόδα» της έμμεσης χρηματοδότησης και δανεισμού από τις τράπεζες μέσω αυτών των επιταγών. Από την μία, οι τράπεζες βρήκαν ένας εύκολο και προσοδοφόρο τρόπο δανεισμού και κέρδιζαν από τους τόκους, μίας και είχαν μηδενικό ρίσκο. Αν η επιταγή δεν πληρώνονταν στην ώρα της επιστρέφονταν στον πελάτη, για τις περαιτέρω χρονοβόρες και αμφιβόλου αποτελέσματος νομικές ενέργειές. Άλλωστε είπαμε. Το ρίσκο είναι του πελάτη. Από την άλλη, ο εκάστοτε πελάτης της τράπεζας αλλά και δικός μας (του εκάστοτε προμηθευτή εννοώ), έγινε μέσα σε μία νύχτα (για δεκαετία 90 μιλάμε….) οιονεί Τράπεζα της Ελλάδος. Ενώ οι παράνομοι παραχαράκτες ίδρωναν να κατασκευάσουν «γνήσια» 5αχίλιαρα και 10αχίλιαρα, ο πελάτης μας πήρε δωρεάν το δυσεύρετο τραπεζικό «μαγικό» χαρτί.
Και ώ του θαύματος! Με μιας, λύθηκαν όλα τα προβλήματά του. Το καθημερινό άγχος και ο αγώνας του για εξεύρεση χρήματος και μάλιστα ΦΘΗΝΟΥ λύθηκε! Η εμπορική πίστη, που πάνω της στηρίχθηκε κάποτε η δημιουργία της επιταγής την μετάλλαξε σε πυρηνική βόμβα. Γιατί βεβαίως αν έχεις το μέλι δίπλα σου θέλεις να το δοκιμάσεις. Ακόμα και ο καλοπροαίρετος εκδότης μιας επιταγής όταν συναντήσει δυσκολίες, σίγουρα ή θα αγοράσει παραπάνω και θα βάλει λίγο μεγαλύτερο ποσό στην επιταγή από αυτό που αντέχει η τσέπη του, ή θα την «τραβήξει» χρονικά λίγο παραπάνω. Άλλωστε όπως είπαμε σε μία νύχτα έγινε τραπεζίτης. Δεν είχε να χάσει τίποτα. Έτσι τουλάχιστον πίστευε.
Η στρέβλωση και η «φούσκα» της αγοράς άρχιζε σιγά σιγά να μεγαλώνει… Τα ακράδαντα επιχειρήματα του, «ο τάδε προμηθευτής, μου δίνει x% περισσότερη έκπτωση, ή ο δείνα, περισσότερες ψ ημέρες στην επιταγή», αντηχούν σαν εφιάλτης σε όλους ανεξαιρέτως τους προμηθευτές. Στο τέλος ο δύσμοιρος προμηθευτής σχεδόν πάντα υποχωρούσε. Βέβαια πολλοί από εμάς είναι και πελάτες και προμηθευτές και αναλόγως σε ποια θέση είναι κάθε φορά, χρησιμοποιούν και τα ανάλογα επιχειρήματα προσπαθώντας πάντα τελικά να κοροϊδέψουμε τους εαυτούς μας. Τελικά τι θέλεις με ρωτάνε; Να μην υπάρχει χρηματοδότηση; Να είναι όλα τα υπόλοιπα ανοικτά και ανασφάλιστα; Να μην έχουμε την διασφάλιση της επιταγής, που η μη πληρωμή της είναι και ποινικό αδίκημα;
Εύλογα τα ερωτήματα και σε μία οικονομία με κανόνες και ομαλή ροή όλα τα παραπάνω θα είχαν λυθεί εύκολα. Δυστυχώς όμως στην ζωή και την οικονομία εν γένει δεν είναι έτσι. Οι αστάθμητοι παράγοντες κάθε φορά καθορίζουν τις εμπορικές και πιστωτικές μας πολίτικες. Έχουμε ζήσει καταστάσεις οι οποίες αλλάζουν συνεχώς και άρδην τα οικονομικά μας δεδομένα και δει τα παγκόσμια. Τι να πρωτοθυμηθώ. Από την φούσκα το 1999 του χρηματιστηρίου, στην οικονομική ανάπτυξη των Ολυμπιακών αγώνων του 2004, την παγκόσμια χρηματιστηριακή απότομη αύξηση των μετάλλων, εν συνεχεία την οικοδομική καθίζηση στην χώρα μας, την παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 με την κατάρρευση της Lehman Brothers, την εν συνεχεία χρεωκοπία της χώρα μας με τα 10εετή μνημόνια και τώρα την εποχή του Κορωνοϊού.
Σε όλες αυτές τις έκτακτες καταστάσεις, δυστυχώς (όπως και στην ζωή) δεν έπαιρνε ο καθένας ότι του άξιζε. Αυτός που πάντα την πλήρωνε δυσανάλογα περισσότερο απ’ ότι του αναλογούσε, ήταν ο αρχικός παραγωγός-βιοτέχνης-προμηθευτής που είχε την ατυχία να είναι «οικονομικά εκτεθειμένος την κακιά στιγμή» στους αδύναμους κρίκους της εμπορικής του αλυσίδας. Κατά ένα μαγικό τρόπο η πυραμίδα της δικαιοσύνης, σταματούσε πάντα στον αρχικό παραγωγό-κατασκευαστή-εισαγωγέα-χονδρέμπορο-προμηθευτή, όπως και να ονομάζεται αυτός. Στην θέση του φανταστείτε ο καθένας σας, τον οικονομικά ισχυρότερο της εκάστοτε οικονομικής εμπορικής αλυσίδας για να είμαστε ειλικρινείς. Πάνω από αυτόν πάντα όμως, οι σφραγισμένες μεταχρονολογημένες επιταγές και οι τράπεζες….αυτός πάντα αναγκασμένος να χρηματοδοτεί τους πελάτες του, η αν δεν χρηματοδοτηθεί από τις τράπεζες να κλείσει. Ο νοών νοείτω.
Αυτή λοιπόν η, σαν ημιτονοειδής συνάρτηση γράφημα, χρονική κίνηση των μεταχρονολογημένων επιταγών, εξελίσσεται ακριβώς η ίδια πάλι και σήμερα. Είναι σαν να βλέπουμε και να συζητάμε ακριβώς τα ίδια που λέγαμε πριν 10-15 χρόνια, απλά έχουν αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα. 75 ημέρες πίσω όλες οι επιταγές είπε η κυβέρνηση!
Θα ρωτήσω εγώ τώρα:
Τελικά τι θέλουμε; Μια από τα ίδια;
Ποιος θα πληρώσει τις βιομηχανίες να πάρουν πρώτες ύλες από το εξωτερικό;
Ποιος θα πληρώσει τις βιοτεχνίες που χρωστάνε στις βιομηχανίες;
Ποιος θα πληρώσει τον εισαγωγέα που δεν τον φορτώνουν από το εξωτερικό οι παραγωγοί;
Ποιος θα πληρώσει τον χονδρέμπορο που δεν τον ξαναφορτώνουν οι εισαγωγικές εταιρείες;
Ποιος θα πληρώσει τον μικροέμπορο που δεν τον ξαναφορτώνουν οι χονδρέμποροι;
Ποιος θα πληρώσει τα καταστήματα που δεν τα ξαναφορτώνουν οι μικροέμποροι;
Ποιος θα πληρώσει τις τεχνικές εταιρείες και τους τεχνίτες για να πληρώσουν και να προμηθευτούν ξανά υλικά;
Ποιος;….
Ξέρω σας κούρασα, αλλά μου θυμίζει την «κολοκυθιά» που παίζαμε μικροί. Μήπως τελικά όλοι δίκιο έχουν; Αν θέλουμε δικαιοσύνη δεν έχουν όλοι δίκιο. Για να την βρούμε την δικαιοσύνη, θα πρέπει να ορίζουμε κανόνες, που όλοι θα έχουμε και τις ανάλογες επιπτώσεις των πράξεων μας. Δεν μπορεί να μου επιτρέπει το κράτος τελικά να «διακινώ» η χειρότερα να «εκδίδω» χρήμα που δεν έχω, η που θεωρώ ότι μελλοντικά θα έχω, χωρίς άμεσες επιπτώσεις; Και λέω άμεσες γιατί και από προσωπική εμπειρία και οι περισσότεροι γνωρίζουν, ότι μία ακάλυπτη επιταγή μπορεί να τελεσιδικίσει μετά από 6-8 χρόνια δικαστικών περιπετειών, εννοείτε χωρίς να πάρεις τα χρήματα σου στις περισσότερες περιπτώσεις και με την φυλάκιση κάποιων μηνών του εκδότη με αναστολή. Δεν μπορεί το κράτος να δίνει παράταση 75 ημέρων σε επιταγές από λήξεως 30 Μαρτίου! Δηλαδή αυτός που έκοψε την επιταγή για 30 Μαρτίου στην καλύτερη των περιπτώσεων τέλη 2019, θεωρούσε ότι τέλος Μαρτίου δεν μπορούσε να την πληρώσει;
Μεταξύ μας η αγορά μέχρι 15-20 Μαρτίου καλά πήγαινε. Ας έδινε ο υπουργός παράταση για τις επιταγές λήξεως από 30/4 έως 31/5. Βέβαια το μεγαλύτερο ποσοστό επιταγών λήξεως 31/3, άνω του 85% πληρώθηκε, για τις επιταγές λήξεως 30/4 περίπου 50-60% πληρώθηκε και για της 31/5 οψόμεθα! Βέβαια για να μην δημιουργηθεί όλη αυτή η κατάσταση με τις επιταγές, τις τράπεζες, τις αντεγκλήσεις μεταξύ προμηθευτών και πελατών, την διατάραξη του cash flow των εταιρειών, μια άλλη πρόταση θα μπορούσε να ήταν: Για όσες επιταγές δεν πληρωθούν κανονικά στην ώρα τους από 31/3-31/5/2020, ο εκδόσας τις επιταγές θα δικαιούτο από τις τράπεζες ισόποση άτοκη χρηματοδότηση (εξετάζοντας το πιστωτικό του προφίλ) και το ποσό αυτό θα εξοφλεί αυτόματα τα τιμολόγια που αντιπροσωπεύουν τις επιταγές που δεν πληρώθηκαν.
Έτσι ούτε αντεγκλήσεις μεταξύ πελατών προμηθευτών θα είχαμε (δεν θα είχε δικαιολογία να πει ο εκδόσας δεν έχω να πληρώσω), ούτε ο προμηθευτής με τις απλήρωτες επιταγές θα βρίσκονταν εκτεθειμένος απέναντι σε εργοστάσια και προμηθευτές εξωτερικού που δεν θα μπορούσε να πληρώσει, ούτε χρονοβόρες διαδικασίες με τις τράπεζες ούτε τίποτα. Αλλά δεν μιλάμε για τους πολλούς και τίμιους αλλά για τους λίγους και πονηρούς ή μπαταχτσήδες… Δεν μπορεί το παιχνίδι να είναι στημένο και να κερδίζουν μόνιμα στις δύσκολες καταστάσεις αυτοί που θα έπρεπε να «φύγουν» από την αγορά. Το «ακράδαντο» επιχείρημά αυτών των λίγων που τελικά χαλάνε όλη την αγορά, «τόσα χρόνια σου έχω δώσει εκατομμύρια…» αντικρούεται κατ’ εμέ από το «τόσα χρόνια και εγώ σου δίνω ανοικτά τα εμπορεύματά μου από τα οποία ζεις, κερδίζεις ή χάνεις, επενδύεις ή κακοδιαχειρίζεσαι….».
Το ρίσκο ή την ατυχία θα πρέπει να το μοιραστούμε ο καθένας ανάλογα με τις επιχειρηματικές επιλογές του. Αν πρόκειται για ατυχία μπορεί να την κατανοεί ο προμηθευτής, αλλά τι γίνεται αν δεν «αντέχει» να βοηθήσει; Θα πρέπει και αυτός να καταστραφεί; Όχι, γι’ αυτό χρειάζονται τα σωστά χρηματοδοτικά εργαλεία και οι δικλείδες ασφαλείας. Πρέπει η εμπορική σχέση να είναι «win-win». Μην νομίζετε λοιπόν ότι είμαι κατά της χρηματοδότησης… Ανάπτυξη χωρίς ρίσκο, χωρίς χρηματοδότηση και δανεισμό δεν γίνεται. Απλά θεωρώ ότι αυτός ο τρόπος με τις μεταχρονολογημένες επιταγές είναι στημένα λάθος. Ωραίες οι διαπιστώσεις, αλλά ας έρθουμε και στις προτάσεις. Μπορεί να στηθεί ένα αναπτυξιακό, χρηματοδοτικό μοντέλο ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις χωρίς τις μεταχρονολογημένες επιταγές;
Μερικές σκέψεις μου που ίσως χρήζουν περαιτέρω επεξεργασίας από τους ειδικούς και σίγουρα έχουν ξανακουστεί στο παρελθόν.
1. Κοινή τραπεζική ηλεκτρονική πλατφόρμα οικονομικών στοιχείων, για αποτελεσματικότερη και γρηγορότερη αξιολόγηση των πελατών.
2. Η «μόδα» των τελευταίων ετών να ανεβάζουν οι Α.Ε στο ΓΕΜΗ τους ισολογισμούς του προηγούμενου έτους, 10-12 μήνες μετά και μάλιστα χωρίς σοβαρές συνέπειες αν δεν το κάνουν, δεν βοηθά κανέναν. Θα πρέπει δια νόμου στις 30/6 να είναι όλοι αναρτημένοι.
3. Οι τράπεζες θα ορίζουν το ανώτατο πιστωτικό όριο-πλαφόν για εξόφληση τιμολογίων εσωτερικού και θα εκδίδουν «ηλεκτρονικές-επιταγές» κάθε πελάτη, το οποίο θα αναθεωρούν ετησίως, μετά την υποχρεωτική προς αυτές κοινοποίηση των λογιστικών καταστάσεων του παρελθόντος έτους.
4. Ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων όπως η χρήση του factoring (με δικαίωμα αναγωγής ή χωρίς) σε μικρότερες επιχειρήσεις και του forfaiting για εξαγωγικές εταιρείες.
5. Χρήση ασφαλειών πιστώσεων ειδικά διαμορφωμένων για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
6. Ηλεκτρονική έκδοση τιμολογίων με κοινοποίησή τους στις τράπεζες.
Σίγουρα γίνονται δειλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση αλλά, μαζί με πολλές άλλες ακόμα προτάσεις, θεωρώ ότι θα πρέπει η Πολιτεία σε συνεργασία με τις τράπεζες και τα αρμόδια επιμελητήρια της χώρας μαζί με τις αρμόδιες εμπορικές κλαδικές ενώσεις, να καθίσουν σε ένα τραπέζι και να δημιουργήσουν άμεσα το νέο επιχειρηματικό κανονιστικό πλαίσιο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του αύριο. Τα οφέλη θα είναι τεράστια. Θα μειωθεί η φοροδιαφυγή, θα αυξηθούν τα κρατικά έσοδα, θα μειωθούν τα λειτουργικά κόστη των επιχειρήσεων, θα μειωθούν οι επισφάλειες, θα γίνουν ανταγωνιστικότερες στο εξαγωγικό τους κομμάτι και το κυριότερο: Θα εμπεδωθεί σταδιακά ένα αίσθημα «εμπορικής δικαιοσύνης» στον επιχειρηματικό κόσμο το οποίο θα περάσει σιγά σιγά και στις επόμενες γενιές. Και η δημιουργία κουλτούρας είναι το δυσκολότερο…
