Οι λέβητες θέρμανσης θεωρούνται πολύ ασφαλή μηχανήματα και για το λόγο αυτό επιτρέπεται η εγκατάστασή τους σε πολυκατοικίες χωρίς ιδιαίτερα μέτρα ασφαλείας. Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; Συμβαίνει γιατί ένας λέβητας θέρμανσης πρέπει και εργάζεται κανονικά σε θερμοκρασία αρκετά κάτω από τους 100°C. Στη θερμοκρασία αυτή οποιοδήποτε ρήγμα στον λέβητα θα έχει σαν αποτέλεσμα τη διαρροή νερού χωρίς κανένα πρόσθετο κίνδυνο. Αντίθετα, στους λέβητες ατμού υπάρχουν πολλά μέτρα ασφαλείας όπως π.χ. κατασκευή ιδιαίτερου κτίσματος – λεβητοστασίου με ελαφρά σκεπή, συγκεκριμένες διπλές ασφάλειες εκτόνωσης πίεσης, τακτικοί έλεγχοι της κατάστασης του λέβητα και των συστημάτων ασφαλείας κ.λπ. Στον ατμολέβητα βλέπετε τυχόν ρήγμα θα έχει σαν αποτέλεσμα την εξάτμιση του περιεχομένου του λέβητα σε νερό με χιλιαπλάσιο όγκο, δηλαδή μια έκρηξη.
Τελευταία, και κυρίως στις Σέρρες, έχει παρουσιαστεί μία επιδημία εκρήξεων σε λέβητες θέρμανσης, ιδίως σε περιπτώσεις που έγιναν συνδέσεις με το υπάρχον στην περιοχή δίκτυο τηλεθέρμανσης. Τι μπορεί να συμβαίνει;
Κατ’ αρχήν να δηλώσω ότι δεν έχω ορισθεί ως εμπειρογνώμων καμίας τέτοιας περίπτωσης. Αποτέλεσμα είναι ότι δεν έχω υπόψη μου τις ειδικές συνθήκες κάποιας συγκεκριμένης περίπτωσης και το σημερινό άρθρο μου δεν θέλει, ούτε μπορεί, να θεωρηθεί ότι αποδίδει ευθύνες σε κάποιον συγκεκριμένα.
Γενικά πάντως για να υπάρξει έκρηξη πρέπει η θερμοκρασία του νερού του λέβητα να υπερέβη κατά πολύ τους 100°C, πιθανότατα να έφτασε τους 150 – 160°C. Πώς συνέβη αυτό και πώς μπορούμε να το αποφύγουμε στο μέλλον;
Η θερμοκρασία του λέβητα ελέγχεται από ένα θερμοστάτη. Δύο είναι τα βασικά στοιχεία που επηρεάζουν την αξιοπιστία του θερμοστάτη αυτού. Το ένα είναι ότι πρέπει να ελέγχει τη θερμοκρασία του νερού μέσα στο λέβητα και όχι σε κάποιο απομακρυσμένο σημείο του δικτύου προσαγωγής του νερού στα θερμαντικά σώματα. Τα τελευταία 40 χρόνια περίπου, σχεδόν όλοι οι λέβητες προβλέπουν μία θέση για την τοποθέτηση εμβαπτισμένου, μέσα στο νερό του υδροθαλάμου του λέβητα. Κάποιοι ελάχιστοι λέβητες, κάκιστα κατά την άποψή μου, προβλέπουν τέτοια θέση (μία μούφα στην πραγματικότητα 1/2” ή 3/4”) ακριβώς στην έξοδο του θερμού νερού. Βέβαια δεν αρκεί ο λέβητας να έχει την ειδική αυτή θέση. Πρέπει και ο εγκαταστάτης να χρησιμοποιήσει έναν εμβαπτιζόμενο θερμοστάτη που είναι πολύ πιο αξιόπιστος από τους θερμοστάτες επαφής. Πριν 50 χρόνια δεν υπήρχαν οι θερμοστάτες εμβαπτίσεως και υπάρχουν χιλιάδες ίσως κατασκευές, σχεδόν όλες παλιές, που βασίζονται σε θερμοστάτες επαφής. Δεν είναι λοιπόν καιρός να αντικατασταθούν αυτοί οι θερμοστάτες στην πρώτη ευκαιρία;
Το δεύτερο στοιχείο είναι το γεγονός ότι κάθε συσκευή ή όργανο, κάποτε παθαίνει βλάβη. Για το λόγο αυτό κυκλοφορούν οι θερμοστάτες ασφαλείας. Πρόκειται για δύο θερμοστάτες σε ένα κοινό κέλυφος. Ο ένας θερμοστάτης ρυθμίζεται στην επιθυμητή θερμοκρασία. Διακόπτει τον καυστήρα όταν την πετύχουμε και δίνει εντολή επανεκκίνησης όταν κρυώσει λίγο ο λέβητας. Αν αυτός πάθει βλάβη ενεργεί ο δεύτερος, προρυθμισμένος στους 95°C ο οποίος όμως διακόπτει μονίμως τη λειτουργία του καυστήρα μέχρις ότου ο χρήστης του λέβητα κατέβει στο λεβητοστάσιο και πατήσει το ειδικό κομβίο. Στην περίπτωση όμως αυτή, που σημαίνει κακή λειτουργία του θερμοστάτη, πρέπει συντομότατα να αντικαθίσταται ο θερμοστάτης. Σε όλες τις παλιές εγκαταστάσεις πρέπει να τοποθετηθούν τέτοιοι θερμοστάτες. Πιστεύω ότι όπου έγινε έκρηξη, τέτοιοι θερμοστάτες δεν υπήρχαν.
Εκρήξεις λεβήτων γίνονται έστω και σπάνια σε όλη την Ελλάδα και εδώ θέλω να τονίσω ότι είναι μεγάλη η ευθύνη των φίλων καυστηρατζήδων που πρέπει να επιβάλουν στους πελάτες τους την αντικατάσταση τυχόν θερμοστατών επαφής με εμβαπτιζόμενους ασφαλείας σε κάθε, συνήθως παλιά, εγκατάσταση.
Γιατί τώρα η “επιδημία” εκρήξεων στις Σέρρες και κυρίως σε εγκαταστάσεις με σύνδεση στο δίκτυο τηλεθέρμανσης της πόλης; Αφορμή για το άρθρο αυτό είναι μία έκρηξη που έγινε στις 17.10.09. Δεν έχω κανένα στοιχείο για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Έχω όμως φωτογραφίες από μία παλαιότερη κατά 11 μήνες περίπτωση. Και τι βλέπω εκεί; Δεν βλέπω μόνο ότι ο καυστήρας ελέγχεται από θερμοστάτες επαφής. Δεν βλέπω μόνο ότι αυτοί οι θερμοστάτες επαφής είναι μακριά από το λέβητα, στο συλλέκτη προσαγωγής της πολυκατοικίας (παλιά δισωλήνια εγκατάσταση).
Κυρίως βλέπω ότι μεταξύ λέβητα και συλλέκτη, δηλαδή μεταξύ λέβητα και θερμοστάτη, φυτεύτηκε και μία τρίοδη βαλβίδα. Μία βαλβίδα που επιτρέπει στην πολυκατοικία να ζεσταίνεται άλλοτε από το λέβητα και άλλοτε από την τηλεθέρμανση. Τι σημαίνει αυτό; Απλούστατα, ότι εάν λειτουργήσει ο λέβητας με την τρίοδο γυρισμένη στην τροφοδότηση από το δίκτυο τηλεθέρμανσης ο θερμοστάτης δεν νιώθει τίποτα και η έκρηξη είναι βέβαιο ότι θα συμβεί. Λυπάμαι που θα είμαι τόσο σκληρός, αλλά όποιος κι αν έκανε αυτή την κατασκευή, δεν έκανε ένα συγχωρετέο λάθος, ακόμη κι αν ήταν ένας απλός βοηθός υδραυλικός.
Λυπάμαι αλλά θα τον χαρακτηρίσω εγκληματία, όσο σκληρός κι αν είναι ένας τέτοιος χαρακτηρισμός.
Βλέπω άλλωστε και πολλές άλλες κακοτεχνίες που δεν είναι του παρόντος, ούτε τόσο κρίσιμες.
Σκεφθείτε όμως όταν ζητάω να αντικατασταθούν όλοι οι θερμοστάτες επαφής με εμβαπτιζόμενους ασφαλείας, τι σημαίνει η τοποθέτηση διακόπτη μεταξύ λέβητα και θερμοστάτη ή λέβητα και δοχείου διαστολής ή λέβητα και βαλβίδας ασφαλείας.
