Το περιβάλλον κι εμείς…

Δεν υπάρχει πια καμία αμφιβολία: Ζούμε μία πρωτοφανή περιβαλλοντική κρίση, που βάζει σε αμφισβήτηση την ίδια την επιβίωση της ανθρωπότητας, ίσως και της ζωής γενικά, πάνω στον πλανήτη.
Επιγραμματικά αναφέρω τις συνιστώσες της κρίσης αυτής:
* Το φαινόμενο του θερμοκηπίου εξαιτίας της υπερκατανάλωσης ενέργειας, φαινόμενο που δεν φαίνεται να περιορίζεται στο ορατό μέλλον παρά τις -έτσι κι αλλιώς ανεπαρκείς- προσπάθειες όπως το πρωτόκολλο του Κιότο. Είναι γνωστό άλλωστε, ότι οι 3 μεγαλύτεροι ρυπαντές, ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία δεν το έχουν υπογράψει. Συνέπειες; Το λιώσιμο των πάγων στους πόλους, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, εφιαλτικές καταστροφές παντού στον πλανήτη.
* Η καταστροφή των δασών και συνακόλουθα των εδαφών επειδή παρασύρεται το πολύτιμο επιφανειακό χώμα στη θάλασσα (το φαινόμενο της διάβρωσης). Στην Ελλάδα π.χ. ήδη υπάρχει μικρή ή μεγάλη διάβρωση στο 70% των εδαφών. Η διάβρωση οδηγεί στην ερημοποίηση, δηλ. σε εδάφη εντελώς άγονα.
* Η μόλυνση του αέρα, των υδάτων και των εδαφών από τα διάφορα αέρια, χημικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα, μεταλλαγμένα κ.λπ. με αποτέλεσμα να μην ξέρουμε τι τρώμε, τι πίνουμε, τι αέρα αναπνεύουμε. Πρόσθετο πρόβλημα η υπεράντληση των υδάτων με αποτέλεσμα την καταστροφή λιμνών ποταμών, υδροφόρων οριζόντων.
* Η τρύπα του όζοντος (από την κατάχρηση των ιδιαίτερα πτητικών χλωροφθορανθράκων) με αποτέλεσμα να μην προστατεύεται αρκετά το δέρμα μας από τις επικίνδυνες υπεριώδεις ακτίνες που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος.
Μπροστά σ’ αυτήν την εξαιρετικά κρίσιμη και επείγουσα κατάσταση, τι μπορούμε να κάνουμε εμείς, οι απλοί πολίτες; Υπάρχουν δύο κατευθύνσεις παράλληλες:
1. Πίεση προς τους ισχυρούς για λήψη μέρων.
2. Αντενέργεια, αυτοοργάνωση, εθελοντισμός
Η πρώτη κατηγορία αφορά την πίεση στις πολιτικές και οικονομικές εξουσίες, δηλαδή κυρίως τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις που υπηρετούν τα συμφέροντά τους, τόσο για τον άμεσο περιορισμό των ρύπων μέσω της χρήσης φίλτρων και άλλων τεχνικών όσο και -κυρίως- για μια πολιτική γενναίας και κατεπείγουσας προώθησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), όπως η ηλιακή και η αιολική, η γεωθερμία, οι υδατοπτώσεις κ.λπ. Ειδικά στην Ελλάδα, με τις ιδιαίτερα ευνοϊκές φυσικές συνθήκες, η ηλιακή και η αιολική ενέργεια μπορούν να κάνουν θαύματα. (Στην Αττική π.χ. η ηλιοφάνεια φθάνει τις 300 μέρες το χρόνο). Πρέπει πάντως να παραδεχτούμε πώς, μετά από μακρόχρονη αδράνεια, κάτι κινείται τώρα τελευταία στον τομέα των ΑΠΕ. Στην κατηγορία αυτή εντάσσεται και η αντίσταση στους πολέμους που, εκτός από την καταστροφή της ανθρώπινης ζωής, καταστρέφουν και τη φύση και τον πολιτισμό, όπως γίνεται στο Ιράκ.
Όλα αυτά από την απληστία και την αρπακτικότητα των οικονομικά ισχυρών. Θέλω όμως εδώ να σταθώ κυρίως σ’ αυτά που εμείς, οι πολίτες, ως άτομα ή συλλογικότητες, μπορούμε να κάνουμε αυτόνομα, χωρίς καμία εξάρτηση, με μόνο περιορισμό τις δικές μας διαθέσεις και μόνο κίνητρο τον ενθουσιασμό που εμπνέει ένα μεγάλο εγχείρημα. Κάτι σαν εθνική αντίσταση ή, καλύτερα, πανανθρώπινη αντίσταση στην καταστροφή της ζωής, με την πεποίθηση ότι, τελικά, «η ζωή θα νικήσει»!
Συγκεκριμένα:
1. Να οργανώσουμε τη ζωή μας έτσι ώστε να καταναλώνουμε την ελάχιστη δυνατή ενέργεια (πετρέλαιο, ηλεκτρικό ρεύμα). Από την απλή αντικατάσταση της ηλεκτρικής λάμπας με οικονομική μέχρι τη φροντίδα για την κατασκευή (ή μετασκευή) σπιτιών βιοκλιματικών (δηλ. οικολογικών) που σχεδιάζονται ώστε να εξοικονομούν τη μέγιστη δυνατή ποσότητα ενέργειας αλλά και στα αυτοκίνητά μας, όπου η τελευταία τάση είναι, αντί να στρεφόμαστε προς τα οικονομικότερα, να προτιμάμε όλο και πιο ενεργοβόρα, με αποκορύφωμα τη μόδα των JEEP που είναι, βέβαια, τα πιο αντιοικονομικά (και τα πιο ακατάλληλα άλλωστε για την πόλη: ο Σιράκ δικαιολογημένα απείλησε ότι θα τα αποκλείσει από το κέντρο του Παρισιού, αλλά δεν τόλμησε να το κάνει, προφανώς λόγω «πολιτικού κόστους»). Θυσιάζουμε λοιπόν το περιβάλλον για χάρη της κοινωνικής προβολής και δεν σκεφτόμαστε ότι ακριβώς αυτή την κοινωνία αδικούμε, τη σημερινή αλλά και τη μελλοντική, τα ίδια τα παιδιά μας, αφού προσθέτουμε ρύπους σε μια Αθήνα ήδη υπερκορεσμένη από αυτούς.
2. Η πιο ελπιδοφόρα όμως κατεύθυνση είναι, κατά τη γνώμη μου, η αυτόνομη δράση για το περιβάλλον. Αν δεν «σηκωθούμε από τον καναπέ», όπως ξεσηκώθηκε η νεολαία (και όχι μόνο) μετά από τις πυρκαγιές, στις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις της πλατείας Συντάγματος, δε θα γίνει τίποτα.
Πάντως, δόξα τω Θεώ, ο αριθμός των ενεργών πολιτών διαρκώς μεγαλώνει, ιδιαίτερα στις τάξεις της νεολαίας, κι αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς εύκολα από την ανάπτυξη όλων των περιβαλλοντικών οργανώσεων, τόσω των διεθνών (GREENPEACE, WWF), όσο και των ελληνικών, από το Πράσινο Κόμμα (που πήγε πολύ καλά στις εκλογές) μέχρι τις διάφορες τοπικές, δημοτικές και λοιπές εθελοντικές κινήσεις πολιτών (π.χ. για τη φύλαξη των δασών ή της απελευθερωμένης παραλίας του Ελληνικού κ.λπ.).
Είναι λοιπόν προφανές ότι το καπιταλιστικό σύστημα, στην ιδιαίτερα απεχθή μορφή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, (γιατί αυτό διευθύνει τον πλανήτη) τα έχει κάνει μούσκεμα και η ανθρωπότητα δεν μπορεί πια να του εμπιστεύεται τις τύχες της, γιατί αυτό ισοδυναμεί με αυτοκτονία!
Καιρός λοιπόν να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας. Είναι ζήτημα επιβίωσης.