Σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις σωληνώσεων υγρών ή αερίων είναι συνήθης πρακτική η κατασκευή καμπύλων ή ταυ με συγκόλληση τεμαχίων σωλήνων ή με κάμψη τους σε κουρμπαδόρους ή ακόμη σε πολύ μεγάλες διαμέτρους από λαμαρίνα που κόβουμε με βάσει κάποιο σχέδιο και το κυλινδράρουμε για να κατασκευάσουμε ένα τμήμα μιας καμπύλης, την τρύπα στην οποία θα κολληθεί ένα ταυ ή την διακλάδωση του ταυ.
Στον κανονισμό των εγκαταστάσεων φυσικού αερίου ή υγραερίου τέτοιες πρακτικές απαγορεύονται. Οι συντάκτες τέτοιων κανονισμών διεθνώς δεν εμπιστεύονται τους εγκαταστάτες. Φοβούνται τυχόν πόρους και διαρροή καυσίμου από κατασκευασμένα επί τόπου εξαρτήματα, ακόμη και από τυχόν ρωγμές στην εξωτερική διάμετρο μιας καμπύλης που έγινε σε κουρμπαδόρο. Σ’ αυτή την περιοχή το υλικό του σωλήνα διαρρέει (όρος της τεχνολογίας υλικών) και τίποτα δεν αποκλείει μια τέτοια διαρροή. Πολύ σωστά λοιπόν απαιτεί ο κανονισμός τη χρήση εξαρτημάτων. Πώς όμως πρέπει να εφαρμοσθεί αυτή η απαίτηση του κανονισμού; Η εύκολη λύση που έδωσαν οι ΕΠΑ είναι ότι κάθε κάμψη σωλήνα απαγορεύεται. Είναι όμως έτσι;
Σε μια οικοδομή αντιμετωπίζονται συχνά μικρές γωνίες. Τα οικόπεδα δεν είναι πάντα ορθογώνια. Έχουμε λοιπόν τοίχους που σε κάποιο σημείο παύουν να συνεχίζουν επίπεδοι και αποκλίνουν σε μικρή γωνία 10° ή 20° δεξιά ή αριστερά. Υπάρχουν περιπτώσεις που μια σωλήνωση στερεωμένη στην οροφή πρέπει να συνεχίσει την πορεία της κάτω από μια σκάλα. Υπήρξε και περίπτωση που μία σωλήνωση βόλευε πάρα πολύ να τρέξει σαν κουπαστή σε μια κυκλική ράμπα καθόδου των αυτοκινήτων στο υπόγειο parking με ακτίνα 20 μέτρων. Δεν υπάρχει βέβαια καμπύλη με ακτίνα 20 m. Οι γωνίες έχουν εσωτερική ακτίνα ίση με τη διάμετρο του σωλήνα και οι καμπύλες ήση με 2d.
Δεν είναι μόνο αυτό όμως. Η προδιαγραφή ΕΝ 1057 των χαλκοσωλήνων που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται σε εγκαταστάσεις αερίων καυσίμων δέχεται μέχρι Φ22 τη χρήση μαλακών σωλήνων που πωλούνται σε κουλούρες. Και τίθεται το θέμα. Για την εγκατάσταση αυτών των σωλήνων τους ισιώνουμε. Τους κάμπτουμε δηλαδή ανάποδα από την κάμψη που πήραν στο εργοστάσιο κατασκευής τους για να γίνουν κουλούρες. Γιατί λοιπόν σε κάποιο σημείο να μην τις ισιώσουμε για να αλλάξουμε την ευθύγραμμη πορεία μιας σωλήνωσης;
Ποιος αρμοδιότερος για συμβουλές σε τέτοια ζητήματα, από το συνάδελφο και καθηγητή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Πασπαλά, βασικό εισηγητή του κανονισμού; Η άποψή του συμφωνεί με τη δική μου ότι η απαίτηση του κανονισμού για τη χρήση εξαρτημάτων αφορά τις γωνίες και τις καμπύλες. Ελαφρά κάμψη των σωλήνων με μεγάλη ακτίνα κάμψης επιτρέπεται και μάλιστα μέχρι των ορίων που προβλέπουν οι προδιαγραφές κατασκευής των σωλήνων. Στο σημείο αυτό έχω μια επιφύλαξη. Εάν δεχόμαστε όριο ακτίνας κάμψης το όριο της προδιαγραφής των σωλήνων, τότε σε πολλές περιπτώσεις το όριο αυτό θα παραβιαστεί και είναι πολύ δύσκολο να ελεγχθεί εάν τηρήθηκε ή όχι.
Η άποψή μου είναι ότι για τους χαλυβδοσωλήνες και τους σκληρούς χαλκοσωλήνες μπορούμε να δεχθούμε ακτίνα (προσοχή ακτίνα όχι διάμετρο) κάμψης ίση με 100 d. Σε μια σιδηροσωλήνα δηλαδή 1 1/4", εξωτερικής διαμέτρου 42,4 mm να δεχθούμε ακτίνα κάμψης τα 4,24 m. Αυτό σημαίνει ότι αποκλείεται αυτόματα κάθε πραγματική αλλαγή πορείας αλλά λύνονται προβλήματα στις περιπτώσεις πολύ μικρών γωνιών απόκλισης (10-15°) ή ακόμα και περιπτώσεις σαν την κουπαστή που προανέφερα με ακτίνα 20 m.
Για τους μαλακούς χαλκοσωλήνες τώρα;
Οι σωλήνες αυτές επιτρέπονται μέχρι διάμετρο 22 mm. Η διάμετρος αυτή συνήθως καλύπτει την ανάγκη ενός διαμερίσματος για ένα λέβητα 25 kW και μία κουζίνα, άρα το 90% και ίσως παραπάνω των αναγκών ενός νέου κτιρίου με ατομική θέρμανση κάθε διαμερίσματος. Εκεί η ίδια η ακτίνα της κουλούρας μας δίνει την απάντηση αρκεί να τη χρησιμοποιήσουμε όπως είναι από κατασκευής της. Να μην την κάμψουμε δηλαδή ανάποδα από την αρχική της κάμψη.
Και μία συμβουλή τώρα στους μελετητές των εγκαταστάσεων. Το άρθρο μου αυτό δεν επέχει θέση κανονισμού. Ίσως οι αρμόδιοι στις διάφορες ΕΠΑ να έχουν αντίθετη άποψη για την ερμηνεία του κανονισμού. Καλό λοιπόν είναι, όταν γίνει η μελέτη να επισημανθούν τυχόν θέσεις κάμψεως των σωλήνων και να περιμένουμε την έγκρισή της πριν προχωρήσουμε στην κατασκευή.
