Χιλιάδες χρόνια απασχολεί τους ανθρώπους το πρόβλημα άρδευσης, ύδρευσης και αποχέτευσης. Προϊστορικές εγκαταστάσεις στη Βοιωτία είχαν γίνει και πέτυχαν την αποξήρανση της Κωπαΐδας. Υπάρχουν ακόμη σε λειτουργία προϊστορικά συστήματα άρδευσης στο Ιράκ.
Βέβαια μεγάλα κεντρικά δίκτυα ύδρευσης – άρδευσης και αποχέτευσης κατασκευάζονται και σήμερα όπως και στους αρχαίους χρόνους, κτιστά. Βέβαια ο άργιλος (πηλός) των αρχαίων χρόνων για το σοβάτισμα των κεντρικών αυτών αγωγών έχει αντικατασταθεί σήμερα από το τσιμέντο, αλλά η βασική ιδέα είναι η ίδια. Έχετε δει τον αγωγό που μας φέρνει το νερό από το Μόρνο. Ίδια περίπου κατασκευή με πάρα πολλά αρχαία υδραγωγεία. Διαστάσεις αλλάζουν.
Οι σημερινές κατασκευές είναι μεγαλύτερες. Ορισμένα τμήματα των έργων (διατρήσεις βουνών, σίφωνες κ.λπ.) δεν είναι καινούργιο φρούτο, μεγαλύτερο ίσως ναι, αλλά όχι νέο. Η ακρόπολη στο Πυθαγόρειο της Σάμου, υδρεύετο με αγωγό σε τούνελ, τούνελ μάλιστα που ανοίχτηκε από τον Μεγαρέα μηχανικό Ευπάλινο τον 6ο αιώνα π.Χ. από δύο μέτωπα που συναντήθηκαν στο κέντρο με απόκλιση μόλις 10 cm. Βλέπουμε λοιπόν ότι ακόμη και η διάνοιξη μιας σήραγγας ταυτόχρονα από τα δύο άκρα της δεν είναι κάτι νέο.
Αυτά τα μεγάλα πάντως έργα, ελάχιστα ενδιαφέρουν τους αναγνώστες μας. Για τις δευτερεύουσες τώρα εγκαταστάσεις ύδρευσης – αποχέτευσης ανέκαθεν χρησιμοποιήθηκαν σωλήνες υπόγειες ή ορατές. Η τεχνολογία εδώ έχει συμβάλλει σε σημαντικότατες αλλαγές αντιμετωπίζοντας θέματα αντοχής και στεγανότητας σε μεγάλες πιέσεις.
Πράγματι οι πρώτοι σωλήνες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν οι πηλοσωλήνες, ένα είδος μουσειακό πλέον από την δεκαετία του ’60. Μέχρι τότε κυκλοφορούσαν ακόμη πηλοσωλήνες σε δίκτυα αποχέτευσης, αλλά το κόστος τους και η ποιότητά τους, κυρίως οι ανοχές στη μορφή και τις διαστάσεις τους, τους εκτόπισε από την αγορά. Τη θέση τους πήραν σε πολύ μεγάλες διαστάσεις δικτύων αποχέτευσης οι τσιμεντοσωλήνες, στις δε μικρότερες οι αμιαντοτσιμεντοσωλήνες και βεβαίως οι πλαστικοί σωλήνες.
Οι τσιμεντοσωλήνες σε μεγάλες διαμέτρους εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται, είτε σε κυλινδρική μορφή είτε και σε διατομή μορφής αυγού με τη μυτερή πλευρά προς τα κάτω σε δίκτυα αποχέτευσης. Η ειδική αυτή μορφή διατομής (περιορισμένο πλάτος στο κάτω σημείο) βοηθά την αύξηση της ταχύτητας των υγρών σε περίπτωση μειωμένης παροχής, ταχύτητας που παρασύρει τυχόν στερεά περιεχόμενα (λάσπη κ.λπ.) και δεν βουλώνει εύκολα η σωλήνωση. Η στεγανοποίηση των δύο διαδοχικών τεμαχίων γίνεται με τσιμεντοκονίαμα.
Οι αμιαντοτσιμεντοσωλήνες είχαν μεγάλη διάδοση μια εποχή, τόσο για ύδρευση όσο και για αποχέτευση. Η ενοχοποίηση του αμίαντου που περιέχουν για καρκινογενέσεις, όχι μόνο των χρηστών των δικτύων αλλά και των συνεργείων εγκατάστασής τους, οδήγησε στην πλήρη απαγόρευση της χρήσης του. Ήδη βέβαια υπάρχουν λύσεις με άλλες κεραμικές ίνες και όχι με ίνες αμιάντου, οι λεγόμενοι οικολογικοί αμιαντοτσιμεντοσωλήνες ή πιο σωστά οι ινοτσιμεντοσωλήνες, το κόστος τους όμως σε συνδυασμό με την εξέλιξη παρόμοιων σωλήνων από πλαστικές ύλες έχει περιορίσει πολύ τη χρήση τους.
Αμέσως μετά τους πηλοσωλήνες η ανθρωπότητα στράφηκε βέβαια στα μέταλλα και τους μεταλλικούς σωλήνες. Τα μέταλλα όμως παρουσίαζαν ανέκαθεν ένα βασικό πρόβλημα. Το πρόβλημα της οξείδωσης. Ο χαλκός που παρουσιάζει μεγάλη αντοχή κόστιζε πάρα πολύ και δεν υπήρχαν τα μέσα για την παραγωγή σωλήνων σε πολύ μικρά πάχη όπως σήμερα. Το μέταλλο λοιπόν που βόλευε, υπήρχε σε αφθονία και λόγω χαμηλού σημείου τήξης, ευπλαστότητας κ.λπ. ήταν βολικό στην κατασκευή σωλήνων, ήταν ο μόλυβδος. Υλικό που βασίλευε μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Η μολυβδίαση, η καταστροφή δηλαδή κυρίως των νεφρών από μόρια μολύβδου ήταν άγνωστη. Όταν στα τέλη του 19ου αιώνα ο τότε διάδοχος της Αυστρουγγαρίας αυτοκόντησε με τη φιλενάδα του στο Μάγιερλιγκ, ο Φραγκίστος Ιωσήφ γκρέμισε το παλατάκι (κυνηγετικό περίπτερο χαρακτηριζόταν) που υπήρχε εκεί και έκτισε ένα μοναστήρι. Για την ύδρευσή του χρησιμοποιήθηκε αγωγός μολύβδινος 5 χιλιομέτρων και οι μοναχοί, χωρίς να το ξέρουν, δηλητηριάζονταν και επιζούσαν για 15-20 χρόνια μόνο. Πριν καν γίνουν οι σχετικές μελέτες και αποδειχθεί η ενοχή του μολύβδου, η χρήση του για ύδρευση αντικαταστάθηκε από τους σιδηροσωλήνες, τους γαλβανισμένους, εξακολούθησε όμως να βασιλεύει για την αποχέτευση μέχρι και τη δεκαετία των ’70. Μικρού μήκους μολυβδοσωλήνες εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται στους μετρητές των εταιριών ύδρευσης μέχρι και τη δεκαετία των ’80. Σήμερα η χρήση μολύβδου είναι πλέον παρελθόν για κάθε χρήση.
Εκτός από το μόλυβδο στις αποχετεύσεις χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα και ο χυτοσίδηρος. Ήταν ένα μέταλλο που παρουσίαζε πολύ μεγαλύτερη αντοχή στη διάβρωση από τον χάλυβα. Βεβαίως οι καλής ποιότητας χυτοσιδηροί σωλήνες προστατεύονταν με ασφαλιστικής προέλευσης χρωματισμό. Εκτός από αποχετεύσεις, χυτοσιδηροί σωλήνες χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλες διαμέτρους βέβαια (άνω των 100 mm) και για ύδρευση ή άλλα υλικά (βενζίνες, οξέα) υπό πίεση με στεγανοποίηση μέσω ελαστικών δακτυλίων και περικοχλίων. Σήμερα, λόγω βάρους και κόστους δεν χρησιμοποιούνται πλέον σε κοινές αποχετεύσεις παρά μόνο σε περιπτώσεις αναπαλαίωσης παλαιών κτιρίων ή εάν κάποιοι αρχιτέκτονες θέλουν να τους χρησιμοποιήσουν ως διακοσμητικό υλικό. Πιθανότατα χρησιμοποιούνται ακόμη στη χημική βιομηχανία.
Το μέταλλο πάντως που πρωταγωνίστησε σε όλο τον 20ό αιώνα για σωλήνες ύδρευσης ήταν ο χάλυβας. Υλικό με μεγάλη αντοχή, ευκαμψία και εύκολη συγκόλληση ήταν ιδανικό για την κατασκευή σωλήνων. Ο συνήθης τρόπος κατασκευής είναι η διέλευση χαλυβδοταινίας από μία σειρά ράουλων που της δίνουν την κυλινδρική μορφή και η συγκόλληση της ραφής. Σε μεγάλης διαμέτρου σωλήνες η ταινία περιελίσεται ελικοειδώς και συγκολλάται (σωλήνες ελικοειδούς ραφής).
Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα οι συγκολλήσεις δεν είχαν τεχνολογικά προοδεύσει, η ραφή των σωλήνων άφηνε μεγάλο γρέζι εσωτερικά, ήταν δε ένα σημείο ευπαθές απ’ όπου ξεκίναγε κάθε διάβρωση. Έτσι όταν η εταιρία Manesmann εφηύρε μια μέθοδο κατασκευής ακριβών μεν αλλά χωρίς ραφή σωλήνων, οι σωλήνες αυτοί κατέκτησαν την αγορά για δίκτυα υψηλών απαιτήσεων (π.χ. ατμού). Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει. Οι συνήθεις σωλήνες (έως 6") κατασκευάζονται σε μεγαλύτερες διαμέτρους, το εσωτερικό γρέζι ξυρίζεται και η σωλήνα σε πολύ υψηλή θερμοκρασία περνάει από ράουλα που μειώνουν τη διάμετρό της στο επιθυμητό μέγεθος ενώ ταυτόχρονα υπόκειται σε ανόπτηση. Σωλήνες τέτοια κατασκευής θεωρούνται πλέον ισότιμοι με τους σωλήνες χωρίς ραφή ενώ ταυτόχρονα με την ισχύ της ευρωπαϊκής προδιαγραφής ΕΝ 10255 η χρήση της παλαιότερης τεχνολογίας σωλήνων έχει απαγορευτεί.
Σήμερα χαλυβδοσωλήνες χρησιμοποιούνται αποκλεισττικά σε δίκτυα πολύ υψηλών πιέσεων ή πολύ μεγάλων διαμέτρων για δίκτυα μέσης πίεσης. Σε συνήθεις κατασκευές είναι ένα υλικό που δίνει πολλές λύσεις εύκολες.
Βέβαια ο χάλυβας είναι ένα υλικό που εύκολα οξειδώνεται (σκουριάζει). Υπάρχουν διάφοροι τρόποι προστασίας του. Ο πιο συνήθης σε μικρές διαμέτρους είναι η εν θερμώ, στη φάση της κατασκευής του, επιψευδαργύρωσή του. Προσοχή τώρα. Το γαλβάνισμα αντέχει μέχρι μία θερμοκρασία 65°C. Έτσι δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τους γαλβανισμένους σωλήνες για κεντρική θέρμανση, ατμό ή κάθε χρήση με υγρά άνω των 65°C.
Οι συνδέσεις τώρα των χαλυβδοσωλήνων γίνονται είτε με σπειρώματα και τα αντίστοιχα εξαρτήματα είτε ηλεκτροσυγκολλητές. Η πρώτη μέθοδος (σπειρώματα) εφαρμόζεται και στους μαύρους και στους γαλβανισμένους σιδηροσωλήνες. Προσοχή όμως, σε ένα δίκτυο μαύρων σωλήνων δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουμε γαλβανισμένα εξαρτήματα, ούτε το αντίθετο, μαύρα εξαρτήματα σε γαλβανισμένο δίκτυο. Το γαλβάνισμα των μεν δημιουργεί ηλεκτρολυτικά φαινόμενα με τον χάλυβα των δε και καταστρέφεται η σωλήνωση. Η ηλεκτροσυγκόλληση τώρα εφαρμόζεται μόνο σε μαύρους σωλήνες. Υπάρχουν ειδικά εξαρτήματα συγκόλλησης.
Όταν χρησιμοποιούμε σπειρώματα, επειδή αφαιρείται πάχος του τοιχώματος κατά τη σπειροτόμηση (άνοιγμα του σπειρώματος) η σωλήνωση πρέπει να έχει μεγαλύτερο πάχος.
Η προδιαγραφή ΕΝ 10255 προβλέπει δύο επιτρεπόμενα πάχη σε υδραυλικές εγκαταστάσεις πάσης φύσεως. Το πάχος των σωλήνων «μέσου πάχους» που αντιστοιχεί στον ευρέως διαδεδομένο τύπο στην πιάτσα «υπερβαρή» ή πράσινο. Ο άλλος ο τύπος, ο βαρύς, είναι σχεδόν άγνωστος στην ελληνική αγορά (μπλε ετικέτα). Σωλήνες μέσου βάρους κατά ΕΝ 10255 επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται και σε εγκαταστάσεις αερίων καυσίμων εάν φέρουν σήμανση CE.
Είναι δυνατόν σωληνώσεις από μαύρους χαλυβδοσωλήνες ηλεκτροσυγκολλητές να γίνουν με σωλήνες μικρότερου πάχους, αρκεί οι σωλήνες αυτοί (με ή χωρίς ραφή) να είναι ειδικής ποιότητας κατά ΕΝ 10216 ή ΕΝ 10218 ή ΕΝ 10208.
Ειδικά σε μεγάλες σωληνώσεις καυσίμων (υγρών ή αερίων) μεγάλης πίεσης, συνήθως χρησιμοποιούνται σωλήνες που καλύπτουν ειδικές αμερικανικές προδιαγραφές.
Ας προσθέσω ότι στην Ελλάδα οι χαλυβδοσωλήνες έχουν δυσφημισθεί επειδή μεταπολεμικά κυκλοφόρησαν για πάρα πολλά χρόνια σωλήνες κακής ποιότητας και μειωμένου πάχους (κίτρινες) με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν άψογα δίκτυα προ του 1940 και να έχουν καταστραφεί σε 2 ή 3 χρόνια δίκτυα των δεκαετιών 50 και 60. Οι σημερινοί σωλήνες κατά ΕΝ 10255 είναι καλύτεροι των προπολεμικών.
Μια μεγάλη επανάσταση έγινε, αν θυμάμαι καλά, μέσα στην δεκαετία των ’70 από τις βιομηχανίες χαλκού. Με τη μέθοδο της διέλασης παρήχθησαν σωλήνες χάλκινοι χωρίς ραφής που με πολύ μικρά πάχη, ακόμη και κάτω από 1 mm, με εύκολη εγκατάσταση και αυξημένη αντοχή στη διάβρωση, έδωσαν μια φθηνή και ασφαλή λύση τουλάχιστον σε διαμέτρους έως και 2". Οι σωλήνες αυτοί είναι κατάλληλοι για πόσιμο νερό, κρύο ή ζεστό. Η επανάσταση συνεχίστηκε με την κατασκευή εξαρτημάτων φθηνών τριχοειδούς συγκόλλησης και την παραγωγή μαλακών σωλήνων με πλαστική επένδυση σε κουλούρες.
Αυτό το προϊόν επιτρέπει τον ασφαλή εντοιχισμό των σωλήνων και την κατασκευή του δικτύου χωρίς ανάγκη εξαρτημάτων (γωνιών).
Χαλκοσωλήνες με κάποιες αυξημένες απαιτήσεις επιτρέπονται και σε δίκτυα καυσίμων (υγρών ή αερίων). Τα αυξημένα πάχη ζητούνται από υπερβολική θα έλεγα ευαισθησία σε θέματα ασφάλειας.
Οι χαλκοσωλήνες συνδέονται με εξαρτήματα που συγκολλούνται με κόλληση μαλακή (κασσίτερου) για όλες τις χρήσεις πλην καυσίμων για την οποία απαιτείται η χρήση σκληρής κόλλησης (ασημοκόλλησης). Η σκληρή κόλληση αντέχει σε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες και θέλει αυξημένη εμπειρία του συγκολλητή και χρήση οξυγόνου. Κυκλοφορούν όμως και εξαρτήματα σύσφιγξης, απολύτως ασφαλή, ακριβούτσικα μεν αλλά με σημαντική μείωση του χρόνου κατασκευής, που δεν χρειάζονται ειδικές δεξιότητες του εγκαταστάτη. Η χρήση αυτών των εξαρτημάτων έχει ευρύτατα διαδοθεί.
Οι χαλκοσωλήνες πάντως δεν είναι πάντοτε κατάλληλοι στην παρασκευή τροφίμων που περιέχουν οξέα. Υπάρχει ο κίνδυνος τα οργανικά οξέα που υπάρχουν π.χ. στο λάδι, να δημιουργήσουν δηλητηριώδεις ενώσεις με οξείδια του χαλκού. Τα χάλκινα σκεύη της κουζίνας γι’ αυτό ακριβώς το λόγο γανώνονταν (επικασσιτερονόντουσαν). Σε τέτοιες περιπτώσεις, π.χ. μεταφορά λαδιού για το τηγάνισμα πατάτας σε βιοτεχνίες ή σε οινοποιεία ή βιοτεχνίες παραγωγής ξυδιού, μην χρησιμοποιείτε χαλκό χωρίς κάποιος ειδικός να σας διαβεβαιώσει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος. Για το πόσιμο νερό ουδέν πρόβλημα, θα έλεγα δε ότι ο χαλκοσωλήνας είναι ιδανικός γιατί δεν επιτρέπει την δημιουργία εστιών πολλαπλασιασμού διαφόρων παθογόνων οργανισμών.
Βεβαίως τα 30 τελευταία χρόνια του 20ού αιώνα είναι η εποχή ανάπτυξης των πλαστικών. Η ανακάλυψη του nylon λίγο πριν το ’40 ήταν Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Από την κατασκευή όμως διαφόρων πλαστικών ινών για την κατασκευή υφασμάτων μέχρι την κατασκευή σωλήνων από πλαστική ύλη για τις ανάγκες ύδρευσης – αποχέτευσης – θέρμανσης χρειαζόταν αρκετός χρόνος.
Τα πρώτα πλαστικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν το PVC και το πολυαιθυλένιο. Το πρώτο ανήκει σε κατηγορία που επιτρέπει τη συγκόλλησή του με διάφορες κόλλες. Κατασκευάστηκαν ακόμη και σωλήνες σε διαστάσεις παρόμοιες με τους χαλυβδοσωλήνες και εξαρτήματα κοχλιωτά που χρησιμοποιήθηκαν πολύ σε βιομηχανικές υδρεύσεις. Πολύ πρόσφατα κατασκευάστηκαν σωλήνες PVC κατάλληλες και για πόσιμο νερό.
Το πολυαιθυλένιο αντίθετα δεν κολιέται με κόλλες. Έτσι η πρώτη του χρήση ήταν σε δοχεία κατάλληλα για τη συσκευασία ή μεταφορά διαφόρων χημικών προϊόντων ακόμη και οξέων επειδή αντέχει απόλυτα. Η χρήση σωλήνων πολυαιθυλένιου τόσο για ύδρευση όσο και για διάφορες βιομηχανικές ανάγκες, ακόμη και για θαμμένες σωληνώσεις αερίων καυσίμων έγινε δυνατή μόνο με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την κατασκευή των «ηλεκτρομουφών». Εξαρτημάτων δηλαδή που φέρουν εσωτερικά στα άκρα τους αντιστάσεις που με τη θέρμανση λειώνουν επιφανειακά το εσωτερικό του εξαρτήματος και την εξωτερική επιφάνεια των σωλήνων και πετυχαίνουμε έτσι μια αυτογενή συγκόλληση.
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας των πλαστικών προχώρησε ραγδαία και πολύ σύντομα στις τρεις τελευταίες δεκαετίες είδαμε σωλήνες πολυπροπυλενίου, πολυβουτυλενίου ή δικτυωμένου πολυαιθυλενίου.
Οι πλαστικοί σωλήνες έχουν πολλά πλεονεκτήματα αλλά ουδέν καλόν αμιγές κακού. Είναι ένα φθηνό προϊόν με απεριόριστη αντοχή στη διάβρωση, ιδανικό για θαμμένες εγκαταστάσεις. Έχει αντίθετα περιορισμένη αντοχή στη θερμοκρασία, καταστρέφεται από την υπεριώδη ακτινοβολία, είναι ένα υλικό «ζωντανό» που γηράσκει και έχει πολύ μεγάλο συντελεστή διαστολής. Επίσης, κάποια κατάλοιπα της κατεργασίας του μπορεί να διαλυθούν στο νερό και να είναι επιβλαβή στην υγεία, το υλικό είναι κατά κάποιο τρόπο πορώδες και επιτρέπει τη δίοδο του οξυγόνου ή τη δημιουργία αποικιών μικροοργανισμών. Όλα αυτά τα μειονεκτήματα απασχόλησαν βέβαια τη βιομηχανία κατασκευής τους και τις αρμόδιες αρχές. Η αντοχή στις συνήθεις θερμοκρασίες των 100°C αντιμετωπίστηκε από ειδικούς τύπους, το ίδιο και η διάλυση επικίνδυνων ουσιών. Με διάφορα χρώματα προστατεύονται τα πλαστικά αντικείμενα από την υπεριώδη ακτινοβολία. Πολυστρωματικοί σωλήνες εξασφαλίζουν μειωμένη διαστολή και «φράγμα» οξυγόνου. Οι αρχές πάλι εξετάζουν λεπτομερώς τους σωλήνες και εκδίδουν ειδικά πιστοποιητικά για την καταλληλότητα σε πόσιμο νερό και τις αντοχές σε θερμοκρασίες κ.λπ.
Ποιοι είναι οι καλύτεροι πλαστικοί σωλήνες; Αδύνατον να απαντήσει κανείς. Ασφαλώς δεν πρέπει να ρωτήσετε τους κατασκευαστές τους. Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει. Ανάλογα με τη χρήση, ανάλογα με το μέγεθος, με τη θέση κ.λπ. άλλοτε επιλέγω έναν τύπο, άλλοτε άλλον. Δεν μπορείς π.χ. να χρησιμοποιήσεις δικτυωτό πολυαιθυλένιο για την κατασκευή ενός λεβητοστασίου μιας πολυκατοικίας, μπορεί όμως να το χρησιμοποιήσεις στο δίκτυο ύδρευσης ή θέρμανσης (ενδοδαπέδια ή μονοσωλήνια) κάθε διαμερίσματος. Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις σωλήνες αποχέτευσης (ομβρίων ή λυμάτων) PVC, και να τους χρησιμοποιήσεις και ως διακοσμητικό στοιχείο, ορατό. Σε μια τέτοια περίπτωση μόνο οι παραδοσιακοί χυτοσιδερένιοι ή χάλκινοι σωλήνες κάνουν. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να ζητάμε και τα πιστοποιητικά του ΕΛΟΤ ή άλλων αντίστοιχων οργανισμών για την καταλληλότητα των υλικών που επιλέξαμε, για τη χρήση που θέλουμε. Υπάρχει βέβαια και μια συγκεκριμένη εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα. Υπόγεια (θαμμένα) δίκτυα φυσικού αερίου, πίεσης έως 4 bar, εάν θέλουμε να τα κάνουμε με πλαστικούς σωλήνες, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τους ειδικούς κίτρινους σωλήνες από πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (PEHD). Είναι (μαζί βέβαια με το χάλυβα ή το χαλκό) το μοναδικό υλικό που επιτρέπεται σε θαμμένη σωλήνα (ποτέ πλαστικός σωλήνες ορατός ή σε επίχρισμα για παροχή αερίου καυσίμου).
