Ξενάγηση στις εγκαταστάσεις της τηλεθέρμανσης, οργάνωσε ο Σύνδεσμος Κοζάνης για τους συναδέλφους
Γενικά
Η θερμική ισχύς εξασφαλίζεται σε ποσοστό που ξεπερνά σήμερα το 98% με την αξιοποίηση της συμπαραγωγής από τον θερμοηλεκτρικό σταθμό της ΔΕΗ Αγ. Δημητρίου (μονάδες ΙΙΙ , IV και V) που βρίσκεται σε απόσταση 17 km από την πόλη της Κοζάνης. Η μεταφορά της προς την πόλη πραγματοποιείται με την βοήθεια των αντλιοστασίων Α2 (περιοχή Κασλάς στην Κοζάνη) και Α3 (εντός ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου Κοζάνης) διαμέσου αγωγών μεταφοράς συνολικού μήκους ~ 51 km.
H διανομή της προς τα σημεία κατανάλωσης γίνεται με την βοήθεια του αντλιοστασίου Α1 χωροθετημένο επίσης στην περιοχή ΚΑΣΛΑ Κοζάνης. Για την βελτιστοποίηση της λειτουργίας του δικτύου διανομής και ειδικότερα την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης της εγκατάστασης καθώς και της ωφέλιμης διάρκειας ζωής του δικτύου, βρίσκεται σε εξέλιξη ο υδραυλικός διαχωρισμός του δικτύου με την κατασκευή πέντε νέων βοηθητικών αντλιοστασίων – θερμικών υποσταθμών εκ των οποίων τα τρία ήδη βρίσκονται σε λειτουργία από το 2010 (βοηθητικά αντλιοστάσια Αγ. Νικάνορα, Μοναστηριού, Αγίας Παρασκευής ενώ τα δύο τελευταία (βοηθητικά αντλιοστάσια περιοχών Ηπειρώτικα και Δημοκρατίας) αναμένονταν να ολοκληρωθούν και τεθούν σε πλήρη λειτουργία εντός του 2016.
Παράλληλα το τρέχον οικονομικό έτος 2015 ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία η κατασκευή και 2ης δεξαμενής εναποθήκευσης χωρητικότητας 1.650 m3 ονομαστικής στιγμιαίας θερμικής ισχύος 15 MWth αυξάνοντας την συνολική χωρητικότητα εναποθήκευσης στα 3.300 m3 θερμού νερού. Η χρήση των δεξαμενών εναποθήκευσης αποσκοπεί στην βέλτιστη αξιοποίηση της διαθέσιμης θερμικής ισχύος και ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης υψηλού κόστους πετρελαίου θέρμανσης σε περιόδους αιχμής. Συνοπτική παρουσίαση της εγκατάστασης καθώς και τα βασικά λειτουργικά διαγράμματα παρουσιάζονται σε επόμενη ενότητα.
Συνοπτικά στοιχεία της εγκατάστασης
Η απόδοση της θερμικής ενέργειας στα συστήματα κεντρικής θέρμανσης των κτιρίων γίνεται μέσω θερμικών υποσταθμών (εναλλακτών) κτιρίων οι οποίοι παρουσιάζονται αναλυτικά ακολούθως. Η κυκλοφορία του νερού στο κλειστό δίκτυο διανομής της τηλεθέρμανσης Κοζάνης επιτυγχάνεται αφενός με τη βοήθεια των κύριων αντλιών κυκλοφορίας των αντλιοστασίων και αφετέρου με τα επί μέρους αντλιοστάσια διαχωρισμού (υφιστάμενα και σχεδιαζόμενα) για τις περιοχές με υψόμετρο μεγαλύτερο των 740 m λόγω του έντονου ανάγλυφου του εδάφους της πόλης.
Για την ενίσχυση του συστήματος σε περιόδους αιχμής ζήτησης, αλλά και για εφεδρεία, και με σκοπό την αύξηση της αξιοπιστίας της εγκατάστασης, υφίσταται εφεδρικό λεβητοστάσιο, αποτελούμενο από λέβητες θερμού νερού, πιεστικού θαλάμου καύσης, με δυνατότητα καύσης ελαφρού πετρελαίου (EL – θέρμανσης) ή, εναλλακτικά, υγραερίου (LPG).
Για τη μεγιστοποίηση του βαθμού εκμετάλλευσης της ανακτώμενης από τον ΑΗΣ θερμικής ενέργειας με συμπαραγωγή, αλλά και για την εξομάλυνση της λειτουργίας των μονάδων ανάκτησης θερμότητας στον ΑΗΣ και του συστήματος μεταφοράς, υφίσταται σήμερα σύστημα 24ωρης αποθήκευσης της θερμότητας, αποτελούμενο από δύο θερμοδοχεία συνολικού όγκου εναποθήκευσης 3.300m3 συνολικής στιγμιαίας ονομαστικής θερμικής ισχύος 30 MWth έμμεσα διασυνδεδεμένο στο σύστημα.
Συνοπτικά τα βασικά χαρακτηριστικά της υφιστάμενης εγκατάστασης της τηλεθέρμανσης Κοζάνης σήμερα είναι:
1. Φορτίο αιχμής – MWth: 180 MWth.
2. Εγκατεστημένη θερμική ισχύς καταναλωτών – MWth: 297 (2015).
3. Ονομαστική ικανότητα παραγωγής/ απολαβής θερμικής ισχύος εγκατάστασης τηλεθέρμανσης – MWth: 222.
4. Συμβολαιοποιημένη ικανότητα απολαβής θερμικής ισχύος με συμπαραγωγή από ΔΕΗ – MWth: 137.
5. Τεχνικά εφικτή ονομαστική ικανότητα απολαβής θερμικής ισχύος από ΔΕΗ (συμπαραγωγή) – MWth: 207.
6. Ονομαστική ικανότητα παραγωγής θερμικής ισχύος από λεβητοστάσιο – MWth: 85.
7. Ονομαστική ικανότητα μεταφοράς θερμικής ισχύος συστήματος αγωγών μεταφοράς (Α2/Α3) – MWth: 155.
8. Μέσος συντελεστής ετεροχρονισμού: 0.6.
9. Μέσο μεταφοράς θερμικής ενέργειας: Υπέρθερμο Νερό.
10. Ονομαστική θερμοκρασία προσαγωγής: 120°C.
11. Ονομαστική θερμοκρασία επιστροφής: 65°C.
12. Ονομαστική πίεση σχεδιασμού αγωγών μεταφοράς – bar: 25.
13. Ονομαστική πίεση σχεδιασμού δικτύου διανομής – bar: 25.
14. Ικανότητα διανομής θερμικής ισχύος αντλιοστασίου διανομής (A1) – MWth: 249.
15. Μέγιστη συνολική παροχή αντλιοστασίων διανομής (Α1) – m3/h: 3.900 m3/h.
16. Ικανότητα μεταφοράς θερμικής ισχύος αντλιοστασίων μεταφοράς – MWth (Α2/Α3): 160.
17. Μέγιστη συνολική παροχή αντλιοστασίων μεταφοράς (Α2/ Α3) – m3/h: 2.510 m3/h.
18. Μήκος αγωγών μεταφοράς (από ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου έως αντλιοστάσια διανομής) – m: 17.140 (single pipe run).
19. Συνολικό μήκος δικτύου διανομής – Km: 453.
20. Αριθμός συνδεδεμένων κτιρίων: 5.520 (στοιχεία του 2015).
21. Αριθμός θερμαινόμενης επιφάνειας – m2: 2.507.000.
22. Συνολική διακινούμενη θερμική ενέργεια – MWh (Περίοδος 2014/15): 343.661.
23. Σύνολο τιμολογηθείσας ενέργειας – MWh (2014/2015): 281.729.
24. Μέσος συνολικός θερμικός βαθμός απόδοσης %: 81,98%.
25 Ποσοστό συμμετοχής λεβήτων αιχμής: 0,4% (2014/2015).
Περιοχές που εξυπηρετούνται από την διανεμόμενη θερμική ενέργεια
Περιοχές ανάπτυξης του δικτύου. Στην σημερινή του μορφή το δίκτυο εξυπηρετεί τις ακόλουθες περιοχές:
1. Πόλη Κοζάνης εντός των ορίων του εγκεκριμένου γενικού πολεοδομικού σχεδίου με γεωγραφικό ποσοστό κάλυψης του δικτύου διανομής ~ 100%.
2. Οικισμός Νέας Χαραυγής του Δήμου Κοζάνης εντός των εγκεκριμένων ορίων αυτού με γεωγραφικό ποσοστό κάλυψης του δικτύου διανομής ~ 100%.
3. Ζώνη Ενεργού Πολεοδομίας του Δήμου Κοζάνης (πρότυπος οικισμός ΖΕΠ) εντός των εγκεκριμένων ορίων αυτού με γεωγραφικό ποσοστό κάλυψης του δικτύου διανομής ~ 100%.
Σύστημα εξωτερικών αγωγών μεταφοράς υπέρθερμου νερού
Το σύστημα αγωγών μεταφοράς συνδέει τον σταθμό του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου της ΔΕΗ ΑΕ με τις εγκαταστάσεις τηλεθέρμανσης Κοζάνης στην πόλη (αντλιοστάσια Α1/Α2). Περιλαμβάνει:
I. Έναν υπόγειο προμονωμένο χαλύβδινο αγωγό προσαγωγής ονομαστικής διαμέτρου DN600 mm, μέγιστης θερμοκρασίας λειτουργίας 140°C και πίεσης 25 bar μέγιστης μεταφορικής ικανότητας 155 MWth θερμικής ισχύος. Ο αγωγός προσαγωγής μεταφέρει το υπέρθερμο νερό από το αντλιοστάσιο αποστολής Α3 (στον χώρο του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου) μέχρι το αντλιοστάσιο διανομής Α1 (στην είσοδο της πόλης Κοζάνης) και στον συλλέκτη αναρρόφησης του αντλιοστασίου Α1. Το μήκος του αγωγού (single run) είναι 17.140 m και κατασκευάσθηκε το 2006.
II. Το σύστημα αγωγών επιστροφής του υπέρθερμου νερού στο κύκλωμα εναλλακτών του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου για επαναθέρμανση. Αποτελείται από δύο υπόγειους προμονωμένους αγωγούς ονομαστικής διαμέτρου DN450 mm / PN25 bar. Το συνολικό μήκος των αγωγών (single run) είναι 32.216 m. Οι αγωγοί έχουν κατασκευασθεί το 1993.
Βλάβες δικτύου τηλεθέρμανσης
Αριθμός βλαβών στο δίκτυο τηλεθέρμανσης σε ετήσια βάση: H λειτουργία της εγκατάστασης τηλεθέρμανσης Κοζάνης κατά την πάροδο των ετών έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αξιόπιστη κατά την λειτουργία της. Ενδεικτικά στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζονται συνοπτικά στοιχεία για το είδος και την συχνότητα βλαβών που εμφανίζονται:
(α) Σε βλάβες των δικτύων μεταφοράς και διανομής. Περιλαμβάνουν τις εμφανιζόμενες ετησίως διαρροές υπέρθερμου νερού καθώς και ανελαστικού χαρακτήρα επεμβάσεις για την έγκαιρη πρόληψη διαρροών λόγω φθοράς αγωγών που προκαλούνται με υπαιτιότητα τρίτων.
Ανά περίοδο λειτουργίας ο αριθμός επεμβάσεων έχει ως ακολούθως:
Οικονομικό έτος: 2011 – 16.
Οικονομικό έτος: 2012 – 30.
Οικονομικό έτος: 2013 – 31.
Οικονομικό έτος: 2014 – 18.
(β) Σε βλάβες θερμικών υποσταθμών καταναλωτών και
(γ) σε βλάβες κύριων & βοηθητικών αντλιοστασίων.
Λόγω της συστηματικής προληπτικής συντήρησης των κύριων και βοηθητικών αντλιοστασίων οι εμφανιζόμενες βλάβες του μηχανολογικού εξοπλισμού ετησίως δεν ξεπερνούν τις πέντε. Ωστόσο μετά το τέλος κάθε περιόδου αξιολογείται η λειτουργία και διαμορφώνονται προτάσεις βελτίωσης ή αποκατάστασης μη κρίσιμων λειτουργικών θεμάτων, η υλοποίηση των οποίων προγραμματίζεται κατά την επόμενη θερινή περίοδο.
Διαχρονική εξέλιξη και οφέλη συνδεδεμένων καταναλωτών
Στον πίνακα και στο διάγραμμα που ακολουθούν παρουσιάζεται η εξέλιξη της ζήτησης θερμικής ενέργειας ανά περίοδο λειτουργίας της τηλεθέρμανσης Κοζάνης καθώς και της εξυπηρετούμενης επιφάνειας από την έναρξη λειτουργίας της υπηρεσίας.
Από τα προηγούμενα στοιχεία διαπιστώνεται η άμεση και με αυξανόμενο ρυθμό αποδοχή και διείσδυση της τεχνολογίας τηλεθέρμανσης αρχικά στην πόλη της Κοζάνης και μετέπειτα στους οικισμούς ΖΕΠ και Νέας Χαραυγής του Δήμου Κοζάνης με αποτέλεσμα σήμερα η κάλυψη των προαναφερόμενων περιοχών να βρίσκεται σχεδόν στο 100%. Παράλληλα εκδηλώνεται έντονο το ενδιαφέρον και για την περαιτέρω διασύνδεση και νέων οικισμών που βρίσκονται σε μικρή απόσταση από την πόλη της Κοζάνης (Κρόκος και Δρέπανο).
Το γεγονός αυτό αιτιολογείται εύκολα με βάση τα αποκομιζόμενα από τους καταναλωτές οφέλη στα οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται:
Οικονομικά Οφέλη
Με βάση την χορηγηθείσα από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας άδειας διανομής θερμικής ενέργειας δυνάμει της οποίας ασκεί η ΔΕΥΑ Κοζάνης την εν λόγω δραστηριότητα αλλά και τον εσωτερικό κανονισμό της επιχείρησης, υφίσταται περιορισμός ως προς την μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή πώλησης ανά μονάδα θερμικής ενέργειας στους τελικούς καταναλωτές βάσει της οποίας θα πρέπει να διασφαλίζεται ελάχιστη έκπτωση 25% επί του ισοδύναμου κόστους με την χρήση πετρελαίου θέρμανσης.
Με βάση τα τελευταία δεδομένα της επιχείρησης, η ζητούμενη (τιμολογούμενη) θερμική ενέργεια κατά την περίοδο θέρμανσης 2014/2015 ανήλθε συνολικά σε 281.729 MWhth για την οποία η συνολική δαπάνη των καταναλωτών προσέγγισε στο ύψος των 13.848.000 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, βάση της σταθερής για τα τελευταία 7 έτη τιμής πώλησης μονάδας θερμικής ενέργειας ανερχόμενης σε 43.5 ευρώ πλέον 13% ΦΠΑ ως τουλάχιστον ισχύει μέχρι σήμερα. Το μέσο ειδικό κόστος που αναλογεί για τους καταναλωτές βάση των παραπάνω ανέρχεται σε 49,16 ευρώ / MWhth. 
Από τα προαναφερόμενα στοιχεία προκύπτει σημαντικό οικονομικό όφελος για τους καταναλωτές που προσεγγίζει συνολικά τα 18 εκατομμύρια ευρώ αντιστοιχώντας σε μέση έκπτωση ύψους 56% έναντι του ισοδύναμου κόστους με την χρήση πετρελαίου θέρμανσης, υπερκαλύπτοντας κατά πολύ τον συμβολαιοποιημένο με τους καταναλωτές στόχο του 25%.
Οικονομικά οφέλη απορρέουν επίσης και για το ελληνικό δημόσιο λαμβάνοντας υπόψη ότι το πετρέλαιο θέρμανσης αποτελεί εισαγόμενο καύσιμο και με την χρήση της τηλεθέρμανσης περιορίζονται οι ανάγκες εισαγωγής. Εκτιμώντας ότι το 35% περίπου της τιμής πετρελαίου αποτελεί κατά μέσο όρο το πραγματικό κόστος αγοράς, συνάγεται ότι καθόλη την περίοδο λειτουργίας της εγκατάστασης τηλεθέρμανσης Κοζάνης το συναλλαγματικό όφελος λόγω περιορισμών εισαγωγής του καυσίμου ξεπερνά τα 114 εκατομμύρια ευρώ.
Περιβαλλοντικά Οφέλη
Η εξυπηρέτηση των συνδεδεμένων οικοδομών περιλαμβάνει κυρίως την θέρμανση εσωτερικών χώρων αλλά και την παραγωγή θερμού νερού χρήσης που μέχρι την έναρξη λειτουργίας της εγκατάστασης τηλεθέρμανσης Κοζάνης, πραγματοποιούνταν κυρίως με την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης στα λεβητοστάσια των οικοδομών. Το κύριο περιβαλλοντικό όφελος λόγω της χρήσης τηλεθέρμανσης, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην υποκατάσταση της χρήσης πετρελαίου θέρμανσης για την κάλυψη των προαναφερόμενων ενεργειακών αναγκών.
Ο περιορισμός της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης θα έχει ως αναμενόμενο αποτέλεσμα την σημαντική μείωση εκπομπών αερίων ρύπων του θερμοκηπίου ήτοι των εκπομπές CO2 και δευτερευόντως των ρυπογόνων εκπομπών διοξειδίου του θείου (SO2) και οξειδίων του αζώτου (ΝΟx).
Ειδικότερα αθροιστικά καθόλη της περίοδο λειτουργίας της εγκατάστασης τηλεθέρμανσης από το 1993 έως και σήμερα έχουν περιορισθεί οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ήτοι: CO2 συνολικά κατά 1.413.202 τόνους, CO2 και σε ετήσια βάση του διασυνδεδεμένου πλέον φορτίου κατά ~ 80.000 τόνους CO2.
To γεγονός αυτό είχε ως άμεσο αποτέλεσμα την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος στον Δήμο και ιδιαίτερα την πόλη της Κοζάνης και τους διασυνδεδεμένους στο δίκτυο τηλεθέρμανσης οικισμούς με θετικές επιπτώσεις για την υγεία των κατοίκων σε μία περιοχή που είναι επιβαρυμένη με τις λιγνιτικές δραστηριότητες της ΔΕΗ (κυρίως τα ορυχεία).
Ο περιορισμός εκπομπών CO2 πέρα από τα περιβαλλοντικά, επιφέρει και οικονομικά οφέλη για την δημόσια οικονομία στο πλαίσιο επίτευξης των στόχων περιορισμού εκπομπών του CO2. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος επομπής CO2 ανά τόνο πέρα των επιτρεπόμενων ορίων ανέρχεται περίπου σήμερα στα 8 ευρώ / TCO2 το εκτιμώμενο ετήσιο όφελος από την αποτροπή δικαιωμάτων εκπομπής ανέρχεται σήμερα σε 640.000 ευρώ / έτος για το ελληνικό δημόσιο.
Κοινωνικά οφέλη
Η λειτουργία της εγκατάστασης τηλεθέρμανσης Κοζάνης αποφέρει επίσης και κονωνικά οφέλη στην περιοχή και τοπική κοινωνία. Κατά την μόνιμη λειτουργία της εγκατάστασης απασχολούνται περισσότερα από 40 άτομα.
Επίσης κατά την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων από το 1993 έως και σήμερα έχουν δαπανηθεί συνολικά περισσότερα από 140 εκ. ευρώ για την υλοποίηση έργων και προμηθειών με αποτέλεσμα την βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη απασχόληση σημαντικού αριθμού εργαζομένων κατά το στάδιο υλοποίησης των έργων. Η μόνιμη πλέον λειτουργία των εγκαταστάσεων τηλεθέρμανσης και ειδικότερα του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού έχει ως συνέπεια και την διαχρονική ανάγκη για την προμήθεια ανταλλακτικών με αποτέλεσμα την οικονομική τόνωση της τοπικής κυρίως κοινωνίας.
