Μετά το τραγικό δυστύχημα που έγινε στις Σέρρες στις 5 Δεκεμβρίου –έκρηξη λέβητα σε σχολείο που κόστισε τη ζωή σε εντεκάχρονο αγοράκι– το παλιό γνωμικό «κοντά στον νου κι η γνώση» πρέπει να γίνει «κοντά στο πτυχίο κι η γνώση». Ο εργολάβος που έκανε την εργασία «είναι μηχανολόγος – μηχανικός, άρα θεωρείται ότι έχει άδειες και ξέρει τα πάντα. Και βάσει του νόμου, είχε γνώση. Εδώ αποδεικνύεται όμως ότι δεν είχε γνώση…», μας λέει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Συντηρητών Καυστήρων Αερίου και Πετρελαίου νόμου Σερρών, Γιώργος Κοτσάνπαπας, στην εξαιρετική συνέντευξη που παραχώρησε στον «Υδραυλικό» (τεύχος Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2023, σελ. 21).
Κατά τη δεκαετία του 1960 που εγώ τέλειωσα το λύκειο, η υποχρεωτική εκπαίδευση ήταν τα 6 χρόνια του δημοτικού και μετά βίας το 10% των συνομηλίκων μου πήγε στο πανεπιστήμιο. Σήμερα, η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από το νηπιαγωγείο, είναι 11 χρόνια και τείνει προς τα 14 (απολυτήριο λυκείου), ενώ στα πανεπιστήμια πηγαίνει το 90% των αποφοίτων.
Αυτό είναι σωστό, συμβαίνει παγκοσμίως, παντού αυξάνονται τα χρόνια εκπαίδευσης. Γιατί ο κόσμος μας γίνεται καθημερινά πολυπλοκότερος χρειάζονται περισσότερες γνώσεις για τα πάντα. Απαιτείται να έχουμε δεξιότητες, να χειριζόμαστε συσκευές και μηχανήματα στο σπίτι, στη δουλειά, στην ψυχαγωγία μας. Αλλά «γνώση» δεν είναι το πτυχίο, η γνώση είναι πάντα πράξη, ακόμα και για όσους ασκούν διανοητικά επαγγέλματα – γιατί το γράψιμο είναι πράξη και αυτό. Στην πράξη κρίνονται πτυχία και γνώσεις.
Πολλοί αρκούνται όμως στο ότι το πτυχίο δίνει άδεια για άσκηση επαγγέλματος, δικαιώματα και «μόρια» για την πρόσληψη στο δημόσιο, κοινωνική αναγνώριση. Και όταν έρθει η ώρα της πράξης, αδικούν τους δασκάλους τους, τις σχολές που σπούδασαν και κυρίως αυτούς που τους εμπιστεύονται και τους αναθέτουν δουλειές. Η «πτυχιοθηρία» φθάνει να κοστίζει και ζωές.
Σε μερικές περιπτώσεις καταφέρνουν ακόμα και να ακυρώνουν την αιτία που πολλαπλασιάζει τα πτυχία, την πρόοδο. Γιατί στην περίπτωση των Σερρών το θλιβερό ατύχημα έγινε κατά την εγκατάσταση πρωτοποριακού καινοτόμου συστήματος γεωθερμίας. Το σύστημα δυσφημίστηκε, βέβαια· γιατί υπάρχουν πάντα οι καλοθελητές που είτε από αντιδραστικότητα είτε για να βλάψουν αντιπάλους, ψάχνουν να βρουν ευκαιρία να δυσφημίσουν οτιδήποτε το καινούργιο – από τα εμβόλια ως την αιολική ενέργεια και τη γεωθερμία.
Κοντά στο πτυχίο και γνώση, λοιπόν· και υπευθυνότητα, συνέπεια, επαγγελματικότητα, «να έχουμε ορθάνοιχτα τα μάτια μας», όπως λέει και ο κ. Κοτσάνπαπας, ενδιαφέρον για τους άλλους, ευσυνειδησία, αγάπη και μεράκι για τη δουλειά μας.
Για αυτά δεν υπάρχουν πτυχία, είναι ζητήματα προσωπικού ήθους και καλλιέργειας, του πολιτιστικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούμε. Και ενώ όλοι μιλάμε συνεχώς για το φυσικό περιβάλλον, για το πολιτιστικό δεν νοιάζονται και πολλοί.
Δημήτρης Ψυχογιός
