ΚΑΥΣΤΗΡΕΣ

Ο καυστήρας και ο καυστηρατζής είναι δύο λέξεις σχετικά πρόσφατες. Μέχρι το 1940 σχεδόν το σύνολο των λεβήτων ξηράς ή πλοίων λειτουργούσε με στερεά καύσιμα και ο θερμαστής ήταν ο άρχοντας του λεβητοστασίου. Δούλευε σκληρά και με τη βοήθεια ενός φτυαριού γέμισε με καύσιμο το χώρο πάνω από μια σχάρα. Αφήνοντας λιγότερο ή περισσότερο αέρα να μπει μέσα στο θάλαμο καύσης προσπαθούσε να ρυθμίσει την ισχύ καύσης. Αν ξαφνικά έπρεπε να διακοπεί η λειτουργία του λέβητα το πρόβλημα ήταν σχεδόν άλυτο. Όσοι από εμάς απολαύσαμε το έργο “Τιτανικός” θυμόμαστε τη στιγμή που οι θερμαστές προσπάθησαν να αφαιρέσουν τα αναμμένα κάρβουνα από το θάλαμο των λεβήτων όταν μετά την πρόσκρουση στο παγόβουνο διετάχθη “κράτει” των μηχανών.
Το πετρέλαιο έλυσε αυτό το πρόβλημα. Μπορούσαμε πια να ρυθμίσουμε την ισχύ ανάλογα με την ποσότητα του καυσίμου που πετάμε κάθε στιγμή μέσα στο λέβητα για να καεί. Σταματώντας την παροχή η φωτιά σβήνει αμέσως. Αμέσως άρχισαν να εφαρμόζονται και διάφοροι αυτοματισμοί. Ξεκινώντας από τους πυροστάτες στην καπνοδόχο για τον έλεγχο ή μη της δημιουργίας φλόγας, περάσαμε στα φωτοκύτταρα ή τις φωτοαντιστάσεις βελτιώνοντας απίστευτα την ασφάλεια λειτουργίας. Ηλεκτρομαγνητικές βαλβίδες και ακόμη καλύτερα ηλεκτροκίνητες βαλβίδες προοδευτικής λειτουργίας μας έδωσαν τη δυνατότητα αυτόματης ρύθμισης της ισχύος καύσης. Σήμερα λεβητοστάσια θερμού νερού αλλά ακόμη και ατμού, υπέρθερμου νερού ή άλλων θερμικών ρευστών λειτουργούν τελείως αυτόματα. Η εγκατάσταση όμως, η συντήρηση, η ρύθμιση και η επισκευή πολύπλοκων πλέον μηχανημάτων όπως οι καυστήρες έφεραν την ανάγκη παραγωγής ειδικών τεχνιτών. Οι πρώτοι καυστηρατζήδες πήραν “μεταγραφή” από τους ηλεκτρολόγους. Ήταν οι μόνοι που ήξεραν τι σημαίνει αυτοματισμός, ρελέ, φωτοκύτταρο.
Για το πώς εργάζεται ένας καυστήρας, τι βελτιώσεις έχουν γίνει κατά καιρούς έχω γράψει πάρα πολλές φορές. Το τελευταίο διάστημα δεν είδα κάποιες μεγάλες βελτιώσεις. Αντίθετα διαπιστώνω ότι οι καυστήρες χαμηλών εκπομπών ΝΟχ δεν είναι πια της μόδας. Θες η ευρύτατη χρήση των ατμοσφαιρικών καυστήρων που είναι από της φύση τους χαμηλών εκπομπών ΝΟχ, θες ότι οι λέβητες βασίζονται πλέον σε νέα βελτιωμένη σχεδίαση και εκπέμπουν χαμηλά ΝΟχ με τους συμβατικούς καυστήρες, η προβολή των ειδικών πιεστικών καυστήρων έχει μειωθεί δραματικά.
Αφού λοιπόν οι καυστήρες είναι πολύ καλά γνωστοί στους αναγνώστες μας, ιδίως δε στους καυστηρατζήδες επιτρέψτε μου να ασχοληθώ με το επάγγελμα του καυστηρατζή και στο μέτρο των γνώσεών μου να τους δώσω κάποιες συμβουλές.
Πρώτον καθήκον του καυστηρατζή είναι να ελέγξει εάν ο καυστήρας που προμηθεύτηκε ο κατασκευαστής ταιριάζει με το λέβητα που εγκαταστάθηκε, ή βεβαίως να διαλέξει κατάλληλο καυστήρα. Κριτήρια είναι εάν ο καυστήρας δίνει τον αέρα καύσης σε αρκετά μεγάλη πίεση για να υπερνικήσει την αντίθλιψη του λέβητα και εάν ο πυροσωλήνας (μπούκα) του καυστήρα έχει το κατάλληλο μήκος σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κατασκευαστή του λέβητα. Στον έλεγχο αυτό πρέπει βέβαια να συμβουλευτεί τις οδηγίες του κατασκευαστή του λέβητα. Δεν το έγραψα, αλλά εννοείται ότι θα ελεγχθεί και η ισχύς του καυστήρα να ταιριάζει με τον λέβητα.
Δεύτερο καθήκον του καυστηρατζή είναι να μελετήσει τις οδηγίες του κατασκευαστή του καυστήρα ακόμη και εάν γνωρίζει το σχετικό μοντέλο από προηγούμενη εμπειρία του. Όλο και κάτι μπορεί να έχει αλλάξει. Στη συνέχεια πρέπει να φωτοτυπήσει τις οδηγίες, να τις βάλει μέσα σε νάιλον φάκελλο και να τις κρεμάσει στο λεβητοστάσιο παραδίδοντας το πρωτότυπο στον ιδιοκτήτη.
Έφτασε τώρα η στιγμή να στερεώσει τον καυστήρα στον λέβητα, πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες των κατασκευαστών του λέβητα και του καυστήρα, και να συνδέσει τις παροχές του καυσίμου. Πολλές φορές τους καυστήρες αερίου καυσίμου στερεώνει ο υδραυλικός. Τον βολεύει για να κατασκευάζει τη σωλήνωση παροχής αερίου.
Εάν κάτι τέτοιο έχει συμβεί, πρέπει να αφαιρέσει την παροχή, να ξεβιδώσει το multiblock και να βεβαιωθεί ότι έχουν αφαιρεθεί οι τάπες που προστατεύουν κατά τη μεταφορά τον καυστήρα από την είσοδο ακαθαρσιών. Μου έχει τύχει δύο ή τρεις φορές να μην ξεκινάει ένας καυστήρας γιατί κάποια τάπα δεν είχε αφαιρεθεί.
Αρχίζουμε τώρα πια τις προκαταρκτικές εργασίες ρύθμισης. Κατ’ αρχήν πρέπει να ρυθμίσουμε την ισχύ. Στους καυστήρες πετρελαίου αρκεί να επιλέξουμε το κατάλληλο μέγεθος μπεκ. Εννοείται ότι σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή θα διαλέξουμε το κατάλληλο τύπο μπεκ και τη γωνία (45° – 60° – 80°) διασκορπισμού του καυστήρα. Για τους καυστήρες αερίου η εργασία αυτή είναι πολύπλοκη. Κατ’ αρχήν θα ρυθμίσουμε το multiblock σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή για την ισχύ που θέλουμε. Προσοχή όμως η ρύθμιση αυτή ισχύει για αντίθλιψη λέβητα 0. Βλέπετε το πετρέλαιο φθάνει στο μπεκ με πίεση 12 bar και τα ελάχιστα mbar της υπο ή αντίθλιψης του θαλάμου καύσης πρακτικά δεν επηρεάζουν καθόλου την ποσότητα του καυσίμου που μπαίνει για να καεί. Στο αέριο καύσιμο η παροχή είναι 22-23 mbar μόνον, ένα μεγάλος μέρος της πίεσης αυτής χάνεται στο multiblock και το αέριο καταλήγει στο στόμιο εξόδου με πίεση πάρα πολύ μικρή. Κάθε λοιπόν αυξομείωση της αντίθλιψης επηρεάζει δραματικά την ποσότητα του αερίου που μπαίνει να καεί.
Αφού λοιπόν κάνουμε αυτή την προκαταρκτική ρύθμιση και βεβαίως συνδέσουμε ηλεκτρικά ανάβουμε δοκιμαστικά τον καυστήρα. Προς στιγμή δεν μας ενδιαφέρει η καλή ή κακή καύση. Αρκεί να εργάζεται ο καυστήρας.
Εάν έχουμε εγκατάσταση φυσικού αερίου χρησιμοποιούμε τον μετρητή της ΕΠΑ. Βλέπουεμ την κατανάλωση 5 λεπτά την πολλαπλασιάζουμε με το 12 και έχουμε την ωριαία κατανάλωση. Εάν αυτή είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη από την κατανάλωση που απαιτείται επεμβαίνουμε στο multiblock και επαναλαμβάνουμε τη μέτρηση έως ότου πετύχουμε την ισχύ που χρειαζόμαστε. Εάν τώρα έχουμε εγκατάσταση υγραερίου που συνήθως δεν υπάρχει μετρητής, ο καυστηρατζής πρέπει να τοποθετήσει στην παροχή προσωρινά έναν τέτοιο μετρητή ή ένα παροχόμετρο για να κάνει τη ρύθμιση αυτή.
Δεν το έγραψα αλλά εννοείται ότι σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή θα έχουμε βάλει στον καυστήρα τα κατάλληλα εξαρτήματα για το καύσιμο (Φ.Α. ή LPG) που θα χρησιμοποιήσουμε.
Εάν ο καυστήρας είναι ατμοσφαιρικός αερίου η εργασία του καυστηρατζή έχει ουσιαστικά τελειώσει. Η όλη λειτουργία του λέβητα, η καλή καύση κ.λπ. είναι εξασφαλισμένη από τον κατασκευαστή. Για τους πιεστικούς καυστήρες, πετρελαίου ή αερίου, αρχίζει πλέον η εργασία των τελικών ρυθμίσεων. Ας το γράψω μήπως κάποιος νομίσει ότι δεν χρειάζεται, ότι πριν το αρχικό δοκιμαστικό άναμμα πρέπει να ελεγχθεί η ορθή θέση των ακίδων σπινθηρισμού και ιονισμού ή το φωτοκύτταρο, η θέση του δίσκου στροβιλισμού του αέρα καύσης κ.λπ.
Για τις τελικές ρυθμίσεις ο καυστηρατζής χρειάζεται τα όργανα ελέγχου καπναερίων. Για καυστήρες πετρελαίου τα κλασικά όργανα (έλεγχος CO2 με ειδικό υγρό κ.λπ.) καθυστερούν μεν την εργασία μπορούν όμως να χρησιμοποιηθούν.
Στους καυστήρες αερίων καυσίμων όμως η ρύθμιση γίνεται κυρίως με βάση το CO και μια ελάχιστη μείωση του αέρα καύσης μπορεί να εκτοξεύσει το CO από το 40 στο 10.000. Η χρήση λοιπόν των ηλεκτρονικών συσκευών για να έχουμε άμεση ανάγνωση είναι απαραίτητη.
Εάν το CO υπερβεί κάποιο όριο οι ηλεκτρονικές αυτές συσκευές μολύνονται. Θα πρέπει να τις αφήσουμε να εργαστούν στον καθαρό αέρα για 3-4 λεπτά και όταν δούμε ότι η ένδειξη CO έπεσε στο μηδέν τότε να ξαναβάλουμε το αισθητήριο στον καπναγωγό και να συνεχίσουμε.
Προσοχή λοιπόν φίλοι καυστηρατζήδες. Ρύθμιση καυστήρα αερίων καυσίμων χωρίς ηλεκτρονικό όργανο, και στην περίπτωση LPG χωρίς παροχόμετρο, δεν γίνεται.
Τώρα για τη συντήρηση ας παρατηρήσω κατ’ αρχήν ότι οι σύγχρονοι λέβητες και καυστήρες πετρελαίου έχουν ουσιαστικά καταργήσει τη χρήση μπάλας για τον καθαρισμό της καπνοδόχου. Οι καυστήρες αερίου κατήργησαν και τη σκούπα για τις καπνιές στο λέβητα ή τον καπνοθάλαμο. Ο καθαρισμός, έλεγχος και τυχόν αντικατάσταση διαφόρων εξαρτημάτων των καυστήρων (ακίδων, φωτοαντιστάσεων, ηλεκτρονικών κ.λπ.) πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Το ίδιο ισχύει και για εξαρτήματα (κυρίως στροβιλιστές) του λέβητα ή της εγκατάστασης (κλειστά δοχεία, αυτόματοι πλήρωσης, βαλβίδες ασφαλείας κ.λπ.).
Ας κλείσω και με την περίπτωση που η μόνωση μιας πόρτας του φλογοθαλάμου ενός χαλύβδινου λέβητα έχει γκρεμιστεί. Συνήθως βλέπετε οι χυτοσιδερένιοι λέβητες έχουν μια μικρή κεραμική μόνωση, ελεύθερη, που στερεώνεται σε μια θέση απλώς μπαίνοντας σε σχετική υποδοχή και εάν καταστραφεί πρέπει να αγοράσουμε μια ανταλλακτική. Στους χαλύβδινους λέβητες η μόνωση πολλές φορές είναι κτιστή. Το κατάλληλο υλικό για να την ξανακτίσουμε δεν είναι το σαμότ (τριμμένο πυρότουβλο) αλλά ένα πυρίμαχο μονωτικό, συνήθως το vermiculit ανακατεμένο με πυροτσιμέντο. Σοβαροί εισαγωγείς όπως π.χ. ο ΜΑΘΙΟΣ έχουν έτοιμα τέτοια μείγματα που θέλουν απλά προσθήκη λίγου (το τονίζω, λίγου) νερού και ανακάτεμα. Το σημαντικό στην επισκευή είναι ότι η μόνωση αυτή έχει έντονες συστολοδιαστολές και γι’ αυτό δεν πρέπει να κολλήσει με τα τοιχώματα της πόρτας. Δυστυχώς τη λεπτομέρεια αυτή παραβλέπουν και ορισμένοι κατασκευαστές.
Παίρνουμε λοιπόν την πόρτα και την ξαπλώνουμε στο δάπεδο ή κάποιο τραπέζι και βάζουμε στην επιφάνειά της αλλά και στο περιμετρικό στεφάνι και το φουρό που έχει για να περνάει η πυροκεφαλή του καυστήρα (στερεώνοντας με κάποια κόλλα προσωρινά) μια κουβέρτα από κεραμική ύλη. Αν τώρα είμαστε σε απομακρυσμένο σημείο, δεν έχουμε κουβέρτα και η επισκευή επείγει, τότε (δεν είναι το σωστό) βάζουμε αντί για κουβέρτα οντουλέ χαρτόνι από κάποια συσκευασία.
Το πιο βασικό είναι να μην κολλήσει η μόνωση στο μέταλλο της πόρτας. Το χαρτόνι θα καεί αλλά η ζημιά είναι μικρότερη. Τέσσερις μικρές ράβδοι κολλημένες στο πρόσωπο της πόρτας που να εισχωρούν στο μισό πάχος της μόνωσης είναι αρκετές για το ελάχιστο βάρος της μόνωσης.
‘Οταν τελειώσουμε αυτή την προετοιμασία, χύνουμε το μείγμα, το σκεπάζουμε με ένα φύλλο πλαστικό για να διατηρήσει υγρασία και να μην παρουσιάσει ρωγμές και το αφήνουμε να πήξει για τουλάχιστον 24 ώρες. (Μην ξεχνάτε ότι όταν ρίξουμε μια πλάκα σε ένα σπίτι, καταβρέχουμε το τσιμέντο για 2 ή 3 μέρες).
Η πόρτα είναι πλέον έτοιμη για επανεγκατάσταση και 99% δεν θα ξαναγκρεμιστεί πριν περάσουν πάνω από 3 χρόνια.
Ελπίζω οι συμβουλές μου αυτές να εισακουστούν και κάθε μέρα να βελτιώνουμε τις κατασκευές μας.