Όσα προβλέπει ο ν. 3050/2002 και η εγκύκλιος του ΟΑΕΕ 54/4.11.2002
Λόγω των συχνών ερωτήσεων που θέτουν συνάδελφοι -κυρίως της περιφέρειας- για την ασφάλιση των επαγγελματοβιοτεχνών και εμπόρων στον ΟΓΑ σε περιοχές κάτω των 2.000 κατοίκων, δημοσιεύουμε τη σχετική εγκύκλιο του ΟΑΕΕ, μετά την ψήφιση του Ν.3050/2002 "Σύσταση Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας και άλλες διατάξεις", όπου στο άρθρο 9 ρυθμίζονται τα θέματα που είχαν προκύψει μεταξύ ΟΑΕΕ και ΟΓΑ.
Ι. Ασφαλιστικό καθεστώς επαγγελματιών και βιοτεχνών μέχρι 31.12.2002 σε περιοχές κάτω των 2.000 ή 1.000 κατοίκων.
Ως γνωστόν, με τις ισχύουσες σε θέματα ασφάλισης ΤΕΒΕ-ΟΓΑ διατάξεις (Ν.Δ.4435/1964, Ν.Δ.4521/1966, Ν.1027/ 1980, Ν.2071/1992, Ν.2539/1997) έχουν τεθεί περιορισμοί στην υποχρεωτική ασφάλιση στο ΤΕΒΕ των επαγγελματιών και βιοτεχνών που ασκούν δραστηριότητα σε περιοχές με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων και τα πρόσωπα των περιοχών αυτών υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του ΟΓΑ.
Εξαίρεση στον κανόνα αυτό έχει τεθεί με τις διατάξεις του άρθρου 4 του Ν.1027/1980, κατ’ εξουσιοδότηση των οποίων εκδόθηκαν οι υπ’ αριθ. Φ.35/οικ.1909/3.5.1980 και Φ.35/3863/10.10.1980 υπουργικές αποφάσεις και επεκτάθηκε η υποχρεωτική ασφάλιση του ΤΕΒΕ στους έξι (6) νομούς: Αττικής, Βοιωτίας, Εύβοιας, Θεσσαλονίκης, Αχαϊας, Κορινθίας. Στους νομούς αυτούς ίσχυε, ως προς τον πληθυσμό, ο περιορισμός των 1.000 κατοίκων, ενώ κάτω των 1.000 κατοίκων είχε ορισθεί ως κριτήριο, για την υπαγωγή ή μη στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΤΕΒΕ, το εισόδημα (250/πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη).
Με τις διατάξεις του άρθρου 137 του Ν.2071/1992, που ίσχυσαν από 15.7.1992, επήλθαν ουσιαστικές αλλαγές στο καθεστώς της υπαγωγής στην ασφάλιση του ΤΕΒΕ, ήτοι:
α) Αλλαγή πληθυσμιακού κριτηρίου, αφού λαμβανόταν υπόψη πλέον η εκάστοτε απογραφή πριν την έναρξη της δραστηριότητας και όχι η απογραφή του έτους 1961.
β) Διοικητική υπαγωγή, δηλαδή εξέταση του συνολικού πληθυσμού του Δήμου ή της Κοινότητας που υπαγόταν η κάθε περιοχή, όπως ίσχυσε με τις διατάξεις της παρ. 8 του άρθρου 2 του Ν.2335/1995.
Τέλος, με τις διατάξεις του Ν.2539/1997, από 4.12.1997 και εφεξής για την υπαγωγή ή μη στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΤΕΒΕ των επαγγελματοβιοτεχνών με έναρξη επαγγέλματος μετά την ημερομηνία αυτή, λαμβάνεται υπόψη ο πληθυσμός εκάστης πόλης ή κωμόπολης ή χωριού ή οικισμού αυτοτελώς εξεταζόμενος, βάσει της απογραφής που ενεργείται πριν από την έναρξη του ασφαλιστέου επαγγέλματος.
II. Ασφαλιστικό καθεστώς επαγγελματιών και βιοτεχνών μετά την 1.1.2003 σε περιοχές κάτω των 2.000 κατοίκων (Ν.3050/2002)
Με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 9 του Ν.3050/2002 καθιερώνεται από 1.1.2003 εισοδηματικό κριτήριο για την υπαγωγή ή μη στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) των επαγγελματιών και βιοτεχνών που ασκούν επαγγελματική ή βιοτεχνική δραστηριότητα σε περιοχές με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων.
Α. Ατομικές επιχειρήσεις
1. Επαγγελματίες και βιοτέχνες που ασκούν μόνο επαγγελματική ή βιοτεχνική δραστηριότητα σε πόλεις, χωριά ή οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) από 1.1.2003, εφόσον ο μέσος όρος των εισοδημάτων των τριών (3) τελευταίων ετών από την επαγγελματική ή βιοτεχνική δραστηριότητα υπερβαίνει το 400/πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, όπως θα ισχύει κάθε φορά.
Ο μέσος όρος των εισοδημάτων από βιοτεχνική ή επαγγελματική δραστηριότητα θα υπολογίζεται βάσει των εισοδημάτων που εμφανίζονται στα εκκαθαριστικά σημειώματα της αρμόδιας ΔΟΥ των τριών (3) τελευταίων πλήρων ετών (το εισόδημα από βιοτεχνική ή επαγγελματική δραστηριότητα εμφανίζεται στον ΠΙΝΑΚΑ Δ’ του εκκαθαριστικού σημειώματος της ΔΟΥ).
Παράδειγμα Α’
Εναρξη δραστηριότητας στη ΔΟΥ 1.10.2000. Ο μέσος όρος των εισοδημάτων θα υπολογιστεί βάσει των εκκαθαριστικών σημειωμάτων της ΔΟΥ των τριών (3) τελευταίων πλήρων ετών, δηλαδή οικονομικού έτους 2004, 2003, 2002 (για διαχειριστική περίοδο 2001, 2002, 2003).
Εισοδήματα* 2004+2003+2002
Μ.Ο. Εισοδήματος* = > 400/πλάσιο ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη
(Εισοδήματα* = Από επαγγελματική ή βιοτεχνική δραστηριότητα).
Εφόσον ο Μ.Ο. > 400πλάσιου ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη, η υπαγωγή στην ασφάλιση θα αρχίσει από τη συμπλήρωση τριών (3) ετών από την έναρξη της δραστηριότητας, ήτοι: στο συγκεκριμένο παράδειγμα θα αρχίσει από 1.10.2003.
Στο παράδειγμα, η σύγκριση του μέσου όρου εισοδημάτων θα γίνει με το 400/πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, όπως αυτό θα έχει διαμορφωθεί τον 10ο/2003 που έχει συμπληρωθεί τριετής άσκηση δραστηριότητας και υπάρχει υποχρέωση ασφάλισης.
2. Επαγγελματίες και βιοτέχνες περιοχών με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων που ασκούν παράλληλα και αγροτική δραστηριότητα, ασφαλίζονται υποχρεωτικά στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) από 1.1.2003, εφόσον ο μέσος όρος των εισοδημάτων των τριών (3) τελευταίων πλήρων ετών – από επαγγελματική ή βιοτεχνική δραστηριότητα – είναι ίσος ή μεγαλύτερος του 50% του μέσου όρου του συνολικού εισοδήματος των αντίστοιχων ετών από αγροτική και επαγγελματική ή βιοτεχνική δραστηριότητα και ξεπερνά το 400/πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, όπως κάθε φορά θα ισχύει.
Ο μέσος όρος των εισοδημάτων από αγροτική και βιοτεχνική ή επαγγελματική δραστηριότητα υπολογίζεται βάσει των εισοδημάτων που εμφανίζονται στα εκκαθαριστικά σημειώματα της αρμόδιας ΔΟΥ των τριών (3) τελευταίων πλήρων ετών.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Β’ (με τα δεδομένα του Παραδείγματος Α’)
Τρόπος προσδιορισμού Μέσου Ορου επαγγελματικού και βιοτεχνικού εισοδήματος.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, για να κρίνουμε την υπαγωγή ή όχι στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) θα πρέπει:
α) Να προσδιορίσουμε τον συνολικό Μ.Ο. του εισοδήματος των τριών (3) πλήρων ετών από αγροτικές και εμπορικές επιχειρήσεις.
Αγροτικό εισόδ.* Εμπορικό εισόδ.*
(2002+2003+2004) (2002+2003+2004)
Μ.Ο. Συνολικού εισοδ.* = 3 3
(Εισοδήματα* = Εισοδήματα οικονομικών ετών 2002, 2003, 2004).
β) Να προσδιορίσουμε το Μ.Ο. του εισοδήματος των τριών (3) πλήρων ετών από εμπορικές επιχειρήσεις.
Μ.Ο. εμπορικού εισοδήματος =Εμπορικό εισόδημα οικονομικών ετών (2002+ 2003+2004)/3.
γ) Να συγκρίνουμε τους παραπάνω αναφερόμενους Μ.Ο. και εφόσον ισχύουν αθροιστικά:
1. Μ.Ο. εμπορικού εισοδήματος ( 50% Μ.Ο. συνολικού εισοδήματος) και
2. Μ.Ο. εμπορικού εισοδήματος > 400/πλάσιου του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη.
Υποχρεούται στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ).
Επισημάνσεις
1. Για τους επαγγελματίες και βιοτέχνες οι οποίοι συμπληρώνουν τριετία από την έναρξη της επαγγελματικής τους δραστηριότητας μετά την 1.1.2003, λαμβάνονται υπόψη τα εισοδήματα που πραγματοποιούνται τα τρία (3) πλήρη έτη από την έναρξη του επαγγέλματος, συγκρινόμενα με το 400/πλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, όπως θα έχει διαμορφωθεί την ημερομηνία κατά την οποία θα κριθεί η υπαγωγή στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ).
– Τα πρόσωπα της Ενότητας II, τα οποία δεν πληρούν το εισοδηματικό κριτήριο, εξαιρούνται από την υποχρεωτική ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ).
Τα εν λόγω πρόσωπα έχουν τη δυνατότητα να ασφαλιστούν στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) προαιρετικά, υποβάλλοντας σχετική αίτηση στην αρμόδια περιφερειακή υπηρεσία του ταμείου.
– Από την έναρξη ισχύος της διάταξης (δηλαδή 1.1.2003) και μέχρι τη συμπλήρωση τριών (3) ετών από την άσκηση της δραστηριότητας θα χορηγούνται απαλλακτικές βεβαιώσεις, με δυνατότητα μίας επιπλέον απαλλακτικής βεβαίωσης (υπό περιορισμό), όταν δεν έχουν συμπληρωθεί τρεις (3) πλήρεις διαχειριστικές περίοδοι από τις οποίες θα προκύψει ο μέσος όρος των εισοδημάτων.
– Για την εφαρμογή του εισοδηματικού κριτηρίου λαμβάνεται υπόψη ο πληθυσμός που εμφανίζεται στην απογραφή του έτους 2001, αυτοτελώς εξεταζόμενος κατά πόλη ή κωμόπολη ή χωριό ή οικισμό.
2. Τονίζουμε ότι για όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις της Ενότητας II, για τον προσδιορισμό υποχρέωσης ή μη υπαγωγής στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ), το εισοδηματικό κριτήριο θα εξετάζεται μία και μόνη φορά μετά τη συμπλήρωση τριετούς άσκησης επαγγελματικής ή βιοτεχνικής δραστηριότητας και οποιαδήποτε μεταβολή του κατά τα επόμενα έτη δεν επηρεάζει τη συνέχιση ή διακοπή της ασφάλισης.
3. Για τα πρόσωπα που εξαιρούνται, κατά τα οριζόμενα στην Ενότητα II, από την υποχρεωτική ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ), εξακολουθεί να ισχύει η δυνατότητα προαιρετικής υπαγωγής στην ασφάλιση του οργανισμού σύμφωνα με τις διατάξεις των Ν.Δ.4435/1964 και Ν.Δ.4521/1966, όπως ισχύουν, ήτοι:
– Η βούληση του ενδιαφερόμενου να υπαχθεί στην προαιρετική ασφάλιση εκδηλώνεται οπωσδήποτε με την υποβολή σχετικής αίτησης και στη συνέχεια με την καταβολή εισφορών.
– Τα πρόσωπα αυτά φέρουν την ευθύνη απόδοσης των ασφαλιστικών εισφορών στον οργανισμό και, σε περίπτωση καθυστέρησης καταβολής εισφοράς πέραν των έξι (6) μηνών από τη λήξη του μήνα στον οποίο ανάγεται αυτή, συνεπάγεται απώλεια του δικαιώματος αναγνώρισης του αντίστοιχου χρόνου πραγματικής ασφάλισης.
– Η προαιρετική ασφάλιση διακόπτεται από τον επόμενο μήνα της υποβολής σχετικής αίτησης περί μη συνέχισης προαιρετικά στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ).
III. Εταιρίες
Από 1.1.2003, σε περιοχές με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ), ανεξαρτήτως εισοδήματος, τα μέλη των Ο.Ε., Ε.Ε., τα μέλη Ε.Π.Ε., καθώς και τα μέλη Δ.Σ. Α.Ε., με ποσοστό μετοχών 5% τουλάχιστον, εφόσον ο σκοπός των εταιριών συνιστά επαγγελματική ή βιοτεχνική δραστηριότητα, χωρίς να εξετάζεται η ημερομηνία έναρξης της δραστηριότητας.
IV. Εξαίρεση από την υποχρεωτική ασφάλιση ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) σε περιοχές κάτω των 2.000 κατοίκων βάσει Ν.3050/2002
Επαγγελματίες και βιοτέχνες οι οποίοι κατά την έναρξη ισχύος των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 9 του Ν.3050/2002 (δηλαδή 1.1.2003) έχουν συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας τους και έχουν ασφαλιστεί με την ιδιότητα του βιοτέχνη ή επαγγελματία στον ΟΓΑ, έχουν τη δυνατότητα να εξαιρεθούν από την ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) και να συνεχίσουν την ασφάλισή τους στον ΟΓΑ, εφόσον υποβάλλουν σχετική αίτηση στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ), εντός ανατρεπτικής προθεσμίας ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος των διατάξεων αυτών (δηλαδή από 1.1.2003 έως 31.12.2003).
V. Έμποροι υποχρεωτικά υπαγόμενοι στον ΟΑΕΕ (ΤΑΕ)
Με την παρ. 2 του άρθρου 9 του Ν.3050/2002 επιχειρείται η ασφαλιστική τακτοποίηση των εμπόρων που ασκούν εμπορική δραστηριότητα σε πόλεις, χωριά ή οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων και οι οποίοι, ενώ όφειλαν λόγω του είδους της δραστηριότητάς τους, να ασφαλιστούν στο Ταμείο Εμπόρων, ασφαλίστηκαν στον ΟΓΑ.
Ειδικότερα, διευκρινίζεται ότι οι έμποροι των εν λόγω περιοχών, οι οποίοι ασφαλίστηκαν στον ΟΓΑ και έχουν καταβάλει τις ασφαλιστικές τους εισφορές
μέχρι τη δημοσίευση του Ν.3050/2002 (13.9.2002), θεωρείται ότι καλώς ασφαλίστηκαν στον ΟΓΑ, ο χρόνος ασφάλισής τους στον οργανισμό αυτό παραμένει ισχυρός και συνυπολογίζεται με τον υπόλοιπο χρόνο ασφάλισης στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ-ΤΑΕ) σύμφωνα με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης (άρθρο 13, παρ. 1 του Ν.2458/1997).
Έτσι, από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου παύει η ασφάλιση των προσώπων αυτών στον ΟΓΑ και υποχρεούνται στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ-ΤΑΕ.
Διευκρινίσεις
1. Ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ) με τις υπ’ αριθ. Φ35/οικ.1909/3.5.1980 και Φ35/3863/10.10.1980 υπουργικές αποφάσεις, που εκδόθηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 4 του Ν.1027/ 1980 [επέκταση ασφάλισης στους έξι (6) Νομούς] και τις διατάξεις του άρθρου 137 του Ν.2071/1992 (Διοικητική Υπαγωγή, όπως ίσχυσε με τις διατάξεις της παρ. 8 του άρθρου 2 του Ν.2335/1995, καθώς και η υπαγωγή στην ασφάλιση με κριτήριο τον πληθυσμό της περιοχής σύμφωνα με την εκάστοτε απογραφή πριν από την έναρξη της δραστηριότητας) συνεχίζουν την ασφάλισή τους στον ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ).
2. Οι υπαχθέντες στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΟΑΕΕ με την υπ’ αριθ. Φ35/ 594/ 11.1.2001 υπουργική απόφαση, που είχε εκδοθεί σύμφωνα με τις διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 137 του Ν.2071/1992 (επέκταση της ασφάλισης σε περιοχές ανακηρυχθείσες με τα Π.Δ.899/1976 και Π.Δ.664/1977 ως τουριστικές), επανεξετάζονται με τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν.3050/2002.
Οσοι εξ αυτών δεν πληρούν το εισοδηματικό κριτήριο που ορίζει ο νόμος αυτός, διαγράφονται από τα Μητρώα Ασφαλισμένων του ταμείου από την ημερομηνία εγγραφής τους και επιστρέφονται οι τυχόν καταβληθείσες εισφορές από 1.4.2001, καθώς και το ποσό εγγραφής, δεδομένου ότι με τη νεότερη υπ’ αριθ. Φ35/οικ.638/14.5.2001 υπουργική απόφαση είχε ανακληθεί η υπ’ αριθ. Φ35/594/11.1.2001 όμοια από τότε που ίσχυσε, δηλαδή 1.4.2001. Αντίθετα, σε όσους πληρούν το εισοδηματικό κριτήριο που ορίζει ο Ν.3050/2002, δεν θα επιστραφεί το ποσό εγγραφής που κατέβαλαν, αλλά μόνο οι αχρεωστήτως καταβληθείσες εισφορές από 1.4.2001 έως 31.12.2002, με υποχρέωση ασφάλισής τους πλέον από 1.1.2003 και δεν θα ζητηθεί διαφορά ποσού εγγραφής.
3. Οι υπαχθέντες στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ), λόγω επέκτασης της δραστηριότητάς τους σε περιοχές πάνω των 2.000 κατοίκων, των οποίων η δηλούμενη ως έδρα δραστηριότητας ήταν σε προαιρετική περιοχή ασφάλισης (εγκύκλιοι 34/1985, 35/1993 και 56/1996), θα επανακριθούν από 1.1.2003 με τις διατάξεις του άρθρου 9 του Ν.3050/2002 και εφόσον πληρούν το εισοδηματικό κριτήριο.
