Δραστηριοποιούνται κατά κύριο λόγο στη θέρμανση
Κατά 14% αυξήθηκε ο τζίρος 63 επιχειρήσεων του χώρου που δραστηριοποιούνται στη θέρμανση, σύμφωνα με έρευνα της STAT BANK για λογαριασμό του Δελτίου του Πανελλήνιου Συνδέσμου Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων. Στο δείγμα των 65 εταιριών της έρευνας, συμπεριλαμβάνονται και οι εταιρίες Χαλκόρ και Πετζεκάκις, οι τζίροι των οποίων όμως, δεν προσμετρούνται στο ποσοστό της αύξησης, λόγω του ότι τα προϊόντα τους -όπως αναφέρεται στην έρευνα- αφορούν σε μικρό βαθμό τη θέρμανση.
Αντίστοιχα, οριακά αυξημένα παρουσιάζονται και τα κέρδη τους, σε μια εποχή που η κάμψη της οικοδομικής δραστηριότητας δημιουργεί δυσοίωνες συνθήκες και γι’ αυτόν τον κλάδο. Στην επέκταση της χρήσης του φυσικού αερίου εκτιμά η εταιρία STAT BANK ότι οφείλεται η όποια θετική εικόνα.
Στην έρευνα που διενήργησε η STAT BANK, συμπεριλήφθηκαν 65 εταιρίες που ο κύκλος εργασιών τους περιλαμβάνει και τον κλάδο της θέρμανσης.
Για να έχουμε μια πιο ακριβή εικόνα, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τα εμπορικά καταστήματα ασχολούνται και με άλλους συναφείς κλάδους, όπως την ύδρευση – αποχέτευση και τον κλιματισμό (δεν έχουν περιληφθεί στο δείγμα οι μεγάλες εισαγωγικές επιχειρήσεις του κλιματισμού), ενώ ορισμένα από αυτά έχουν ισχυρό κλάδο ειδών υγιεινής. Επίσης, ορισμένες από τις επιχειρήσεις του δείγματος ασχολούνται με την παραγωγή και εμπορία ορισμένων μόνο ειδών (π.χ. σωλήνων) του κλάδου.
Ας παρακολουθήσουμε πώς σχολιάζει η STAT BANK τα οικονομικά στοιχεία του δείγματος:
Το οικονομικό περιβάλλον
Το φυσικό αέριο αποτελεί το «βάλσαμο» για τον ευρύτερο κλάδο της θέρμανσης. Σε μια περίοδο που οι δουλειές δεν πάνε καλά, λόγω της πεσμένης οικοδομικής δραστηριότητας, η εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης με το νέο καύσιμο είναι από τις λίγες πηγές τζίρου που κινούνται ικανοποιητικά. Αιτία, το ράλι του μαύρου χρυσού που έφτασε μια ανάσα από τα 150 δολάρια το βαρέλι, προτού υποχωρήσει (τέλη Σεπτεμβρίου του 2008) γύρω στα 100 δολάρια. Η μεγάλη αύξηση στο κόστος θέρμανσης οδήγησε χιλιάδες ιδιοκτήτες ακινήτων να στραφούν προς το φυσικό αέριο, προκειμένου να μειώσουν το κόστος. Έτσι, τροφοδότησαν με δουλειά τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με το συγκεκριμένο τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αττική χρησιμοποιούν ήδη φυσικό αέριο περισσότερα από 150.000 νοικοκυριά, 4.000 επαγγελματίες και 330 βιομηχανικοί πελάτες, ενώ το δίκτυο φτάνει τα 2.300 χλμ., καλύπτοντας 50 δήμους σε όλο το λεκανοπέδιο. Το 2007, η ΕΠΑ Αττικής ενέταξε στο πελατολόγιό της 73 νέους μεγάλους εμπορικούς και βιομηχανικούς πελάτες, 500 περίπου μικρούς και μεσαίους επαγγελματίες και περισσότερα από 33.000 νοικοκυριά.
Καθώς, όμως, δεν αρκεί «ένας κούκος για να φέρει την άνοιξη» τα μηνύματα για τον κλάδο δεν είναι ευοίωνα. Η πτώση στην οικοδομική δραστηριότητα είναι μεγάλη και το γεγονός «χτυπά» όχι μόνο τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται αποκλειστικά στο χώρο της θέρμανσης, αλλά και σε «γειτονικούς» τομείς, όπως στο εμπόριο ειδών υγιεινής, στον κλιματισμό και στην παραγωγή και διακίνηση πλαστικών και μεταλλικών σωλήνων.
Βασικό πρόβλημα για τον κλάδο είναι η καθίζηση στο χώρο της κατασκευής νέων σπιτιών. Το πρόβλημα γνωστό: Η κυβέρνηση, υιοθετώντας το ΦΠΑ στις νέες οικοδομές και αυξάνοντας τις αντικειμενικές αξίες, «φούσκωσε» την αγορά και προκάλεσε μπαράζ εκδόσεων νέων οικοδομικών αγορών και αγοραπωλησιών ακινήτων. Όπως ήταν φυσικό, τώρα έρχεται ο «λογαριασμός» για αυτήν την «προεξόφληση» τζίρου. Ήδη, υπάρχουν περίπου 200.000 απούλητες κατοικίες (κάποιοι ανεβάζουν το συγκεκριμένο νούμερο έως και τις 300.000), ενώ οι αγοραπωλησίες έχουν παγώσει. Πλέον υπάρχει ένα άτυπο «εμπάργκο» στην κατασκευή νέων σπιτιών. Οι εργολάβοι φαίνεται να έχουν έρθει σε μια άτυπη συμφωνία να μην προχωρούν σε νέες κατασκευές, αν η επιχείρηση δεν έχει πουλήσει το 70% των διαμερισμάτων που έχει κατασκευάσει.
Φρένο για την κτηματαγορά αποτελεί και η αύξηση του κόστους δανεισμού. Από το καλοκαίρι και έπειτα, τα σταθερά επιτόκια έχουν ανατιμηθεί κατά περίπου 1 ποσοστιαία μονάδα, ενώ στα κυμαινόμενα το χτύπημα είναι διπλό: αφενός, έχουν όλα συνδεθεί με το ακριβότερο Euribor (το επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς που αλλάζει καθημερινά), αντί με το βασικό επιτόκιο της Κεντρικής Τράπεζας, και, αφετέρου, το περιθώριο κέρδους που ζητείται έχει σκαρφαλώσει πάνω από τις 1,5 ποσοστιαίες μονάδες, αντί για 0,8 έως 1 που ήταν τους πρώτους μήνες του 2008.
Υπό το βάρος των παραπάνω εξελίξεων, η εικόνα διαμορφώνεται ως εξής:
1. Το χρέος επιχειρήσεων και νοικοκυριών προς τις τράπεζες ανήλθε σε 235,9 δισ. ευρώ τον Ιούλιο. Τα στοιχεία καταδεικνύουν την επιβράδυνση των χορηγήσεων, κυρίως προς τα νοικοκυριά. Τα υπόλοιπα των δανείων έφτασαν στο τέλος Ιουλίου τα 122,9 δισ. ευρώ, ποσό που ήταν αυξημένο κατά 16,9%, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2007. Από αυτά, τα 74,8 δισ. ευρώ αφορούσαν στις χορηγήσεις στεγαστικών δανείων, οι οποίες όμως εμφάνιζαν αύξηση μόλις 16,2% (από 17,1% τον προηγούμενο μήνα). Τα υπόλοιπα 35,1 δισ. ευρώ σχετίζονται με καταναλωτικά δάνεια και πιστωτικές κάρτες. Η πτώση στο ρυθμό χορηγήσεων αναμένεται να έχει συνέχεια. Να σημειωθεί ότι τα προηγούμενα χρόνια τα στεγαστικά δάνεια έτρεχαν με ρυθμό 25 – 30%.
2. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, η ιδιωτική (νόμιμη) οικοδομική δραστηριότητα (μετρούμενη με βάση τον όγκο των οικοδομών που αναγράφεται στις οικοδομικές άδειες) μειώθηκε στο σύνολο της χώρας, κατά 13,1%, την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου. Η πτώση στην Αττική, όπου συγκεντρώνεται ο μεγάλος όγκος (πάνω από το ένα τρίτο του συνόλου της χώρας), έφθασε στο 24,7%. Μάλιστα, η περιοχή της πρωτεύουσας κατέχει το ρεκόρ της μείωσης ανάμεσα σε όλες τις περιφέρειες. Ακολουθούν τα Ιόνια νησιά με 23,1% και η Ανατ. Μακεδονία και Θράκη με 21%. Το Μάιο, τον τελευταίο μήνα της συγκεκριμένης περιόδου, η μείωση φαίνεται ότι διευρύνεται. Στο σύνολο της χώρας, η οικοδομική δραστηριότητα μειώνεται κατά 15,5%. Τα σκήπτρα παίρνουν η Πελοπόννησος (-29,5%), το Βόρειο Αιγαίο (-28,1%) και η Στερεά Ελλάδα (-27,8%).
Τα οικονομικά αποτελέσματα
των επιχειρήσεων
Τα σημάδια υποχώρησης των πωλήσεων και περιορισμού των κερδών αποτυπώνονται ήδη στα οικονομικά αποτελέσματα του 2007, στις επιχειρήσεις του κλάδου. Σύμφωνα με έρευνα της Stat Bank, το 2007, ο κύκλος εργασιών έφτασε τα 894,8 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 14%, ενώ τα προ φόρου κέρδη διαμορφώθηκαν στα 56,1 εκατ. ευρώ, έναντι 50,2 εκατ. ευρώ που ήταν ένα χρόνο νωρίτερα (άνοδος 11%). Να σημειωθεί ότι ένα χρόνο νωρίτερα (2006, σε σύγκριση με το 2005) οι πωλήσεις ήταν αυξημένες κατά 15%, ενώ τα προ φόρου κέρδη, χάρη και στις τιμές των μετάλλων, είχαν κινηθεί με ρυθμό αύξησης άνω του 50%. Μόλις 27 από τις 65 επιχειρήσεις του δείγματος, όμως, έχουν κέρδη άνω του 10%, ενώ κάτι παραπάνω από τις μισές είδαν τον τζίρο τους να τρέχει με διψήφιο ποσοστό ανόδου.
Ορισμένες παρατηρήσεις για την καλύτερη ανάγνωση του πίνακα:
1. Στο δείγμα περιλαμβάνονται και τα οικονομικά αποτελέσματα των συνεταιρισμών υδραυλικών, όπως τα έδωσε συγκεντρωτικά η Ομοσπονδία τους (ΠΟΣΕΥΔ), ενώ αυτόνομα παρουσιάζονται και τα αποτελέσματα του ΣΕΥΔΑΠ (Συνεταιρισμός Αθήνας), της μεγαλύτερης επιχείρησης ειδών ύδρευσης – θέρμανσης πανελλαδικά.
2. Δυο επιχειρήσεις του δείγματος εξέδωσαν πρώτο ισολογισμό φέτος, άρα δεν υπάρχουν συγκρίσιμα στοιχεία.
3. Στα παραπάνω στοιχεία δε λαμβάνονται υπόψη τα οικονομικά αποτελέσματα δυο επιχειρήσεων, τα προϊόντα των οποίων, σε μικρό βαθμό, αφορούν στη θέρμανση:
Α) Η Χαλκόρ, η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής υλικών από χαλκό, η οποία, με τζίρο ύψους 756 εκατ. ευρώ, εισπράττει σχεδόν όσα όλες οι υπόλοιπες εταιρίες του κλάδου. Η πορεία της εταιρείας το 2008 είναι πιθανόν προάγγελος του τι θα ακολουθήσει για τις υπόλοιπες εταιρίες. Ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών, το πρώτο εξάμηνο του έτους, διαμορφώθηκε σε 644,2 εκατ. ευρώ, έναντι 714,2 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2007, σημειώνοντας πτώση 9,8%. Αποδίδεται στη μείωση του συνολικού όγκου πωλήσεων κατά 1%, αλλά και στη μεταβολή του μείγματος προϊόντων. Η επιχείρηση αντιμετώπισε τις διακυμάνσεις στην τιμή του χαλκού, που το πρώτο εξάμηνο αγοράζονταν κατά μέσο όρο προς 5.293 ανά τόνο, έναντι 5.082 ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2007. Αντίθετα, η μέση τιμή του ψευδαργύρου σημείωσε μείωση της τάξης του 44,6% και διαμορφώθηκε σε 1.485 ευρώ ο τόνος, έναντι 2.679 ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2007.
Η διοίκηση της εταιρίας επιβεβαιώνει την πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας στην εγχώρια, αλλά και σε άλλες αγορές της Ευρώπης, που είχε ως αποτέλεσμα και τη μείωση των τιμών κατεργασίας αρκετών προϊόντων, σε μια περίοδο που το κόστος παραγωγής παρουσίασε αύξηση, λόγω των συνεχώς αυξανόμενων τιμών πετρελαίου. Έτσι, τα ενοποιημένα μικτά κέρδη σημείωσαν πτώση κατά 40,3% (33,1 εκατ. ευρώ έναντι 55,4 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2007). Ο όμιλος παρουσίασε, μάλιστα, ζημιές, μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, 4,6 εκατ. ευρώ.
Β) Η Πετζετάκις πασχίζει να βγει από τη μεγαλύτερη κρίση στην ιστορία της. Καλείται να αντιμετωπίσει τον υψηλό δανεισμό της αλλά και τις ζημιές των τελευταίων χρόνων (23 εκατ. ευρώ το 2006 και 11,7 εκατ. ευρώ το 2007). Η πρώτη ελληνική πολυεθνική εταιρία βλέπει, το 2008, τη λειτουργική της δραστηριότητα να ανακάμπτει, μετά την αναχρηματοδότηση του συνόλου του δανεισμού και την εξασφάλιση καθαρού κεφαλαίου κίνησης περί τα 10 εκατ. ευρώ. Οι συνθήκες στην αγορά, όμως, παραμένουν δύσκολες. Προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάσταση, σύμφωνα με πληροφορίες, η διοίκηση της Αρ. Πετζετάκις προωθεί πώληση μέρους του μετοχικού κεφαλαίου της θυγατρικής της Petzetakis Africa, εφόσον λάβει ικανοποιητικό τίμημα (της τάξης των 60 με 70 εκατ. ευρώ). Ενδεχόμενη συμφωνία θα μειώσει τον υψηλό δανεισμό της εισηγμένης. Παράλληλα, θα ενισχύσει τα ίδια κεφάλαιά της, λόγω της αποτίμησης του υπόλοιπου της μετοχικής θέσης στην Petzetakis Africa, στην τιμή που θα δοθεί ως τίμημα. Να σημειωθεί ότι τα συνολικά δάνεια του ομίλου ανέρχονται στα 137 εκατ. ευρώ.
Τα είδη υγιεινής
Πολλές από τις επιχειρήσεις που κατηγοριοποιούνται στο χώρο της θέρμανσης, στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας, αντλούν σημαντικό μέρος των εσόδων τους από το χώρο της εμπορίας και διακίνησης ειδών υγιεινής. Πρόκειται για έναν κλάδο που βιώνει τις ίδιες αδυναμίες με αυτόν της θέρμανσης. Άλλωστε, και αυτός κινείται στο ρυθμό που «παίζει» η οικοδομή. Η αύξηση των πωλήσεων το 2007 ήταν οριακή, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε η ICAP. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η ελληνική αγορά χαρακτηρίζεται από σχετικά χαμηλά μεγέθη, σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, και αντιμετωπίζει το πρόβλημα ότι αναπτύσσεται σημαντικός ανταγωνισμός, καθώς στο χώρο κινείται μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων (κυρίως εισαγωγικών).
Η συνολική αγορά ειδών υγιεινής ακολούθησε, σε γενικές γραμμές, ανοδική πορεία την περίοδο 1997-2007, με μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 1,5%. Τα είδη υγιεινής από υαλώδη πορσελάνη αντιπροσώπευσαν, το 2007, το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας αγοράς, με το ποσοστό συμμετοχής τους να διαμορφώνεται στο 90%. Το ίδιο έτος, οι μπανιέρες και οι ντουζιέρες από ακρυλικό αντιπροσώπευσαν το 6% της αγοράς, ενώ οι μεταλλικές μπανιέρες και ντουζιέρες συμμετείχαν με ποσοστό 4%.
Σημαντική κρίνεται από παράγοντες του κλάδου η ανάπτυξη των προϊόντων «wellness». Πρόκειται για είδη υγιεινής τα οποία συμβάλλουν στη χαλάρωση του σώματος (π.χ. υδρομασάζ, καμπίνες κ.ά). Η ζήτηση των εν λόγω προϊόντων παρουσιάζει σταδιακή άνοδο, καθώς έχουν γίνει πλέον πιο προσιτά για τους καταναλωτές.
Σύμφωνα με τις ισχύουσες τάσεις, η αγορά ειδών υγιεινής από πορσελάνη εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει ετήσια αύξηση 1% (πολύ κάτω από τον πληθωρισμό δηλαδή), τη διετία 2008 – 2009, ενώ λίγο υψηλότερος εκτιμάται ότι θα είναι ο ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς ειδών υγιεινής από ακρυλικό (2% περίπου).
